của họa sỹ. Chỉ có những tác phẩm được xem đi xem lại mãi mà vẫn lẳng
lặng gây ấn tượng mới thực sự là tác phẩm xuất sắc, đã đạt được nhờ sự kết
hợp may mắn của tài năng và lao động điêu luyện.
Cổ nhân gây ấn tượng bằng cách dụng-bút, hoặc bằng phong thái riêng,
phong cách riêng. Tất cả đều ở tính cách riêng của chính bản thân họa sỹ,
không thể học mà được. Cái học được chỉ là những quy tắc cơ bản. Học cho
chắc mọi quy tắc rồi mới có thể tự phát triển. Giây phút sáng tạo có thể đến
một sớm mai, khi thần trí làm chuyển dịch bút-mực, giàu có và rung động.
Giây phút ấy tự đến tự đi, không hề quay lại. Những giây phút sáng tạo ấy
là điều kỳ diệu của mọi thời đại. Khi Ngô Đạo Tử được lệnh vẽ địa ngục,
ông tìm được cảm hứng từ đường kiếm của Bạch tướng quân. Đó là một cái
gì thật may mắn, không thể dự định mà có được. Họa sỹ ngày nay cố gây ấn
tượng bằng cách tập trung vào các biểu hiện và dáng vẻ bên ngoài, có khi
bằng cách làm cho chúng thành dị thường, hoặc biến dạng méo mó. Họ có
vẻ như đang nói, “Xem đây, ta dám làm thế đấy!” Đó là chuyện cố thành dị
thường, không phải ấn tượng đích thực. Họ được một lũ đầu óc nông cạn
bắt chước và cứ thế trôi nổi, ngày càng xa rời những nguyên tắc chân chính
của hội họa. Họ sẽ làm những việc ấy cho đến hết đời, không hề biết thế
nào là nghệ thuật của cổ nhân. Đáng thương thay!
Tất nhiên, nhiều sự vật làm ta cảm động sâu xa, như tất thảy những gì
khiến ta phải kinh ngạc, phải khóc, phải cười. Hai người có thể cách xa
nhau nhiều thế hệ hoặc nhiều đường đất mà vẫn cảm thấy quyến luyến
muốn gần nhau. Hoặc như mưa bão có thể gọi được bằng thần lực, hoặc
chuyện kẻ ngu đần nhất cũng có lúc xúc cảm lụy tình. Đó đều là những sự
lạ. Nghĩ mà xem, những sự lạ ấy đều ở tình cảm con người mà ra. Mà ở đời
này ai chẳng có tình cảm, chúng tạo thành chính cuộc sống hàng ngày của
chúng ta. Cái gì lạ đến thế trong những mong mỏi và cảm xúc của bản tính
con người? Ai có thể thâm nhập vào bản tính chung của con người đều có
thể tạo nên cái bất tử vậy. Cho nên cái phi thường nhất ra đời từ cái bình
thường hàng ngày của cuộc đời. Nó là vậy. Tạo hiệu quả xa lạ với bản tính
con người thì chỉ là những thủ thuật kì quặc mà thôi. Chẳng ai có thể cảm
