Trích đoạn 7.
Thế kỷ 5
Tạ Hách
Khoảng năm 490
SÁU PHÉP TẮC CỦA HỘI HỌA
(Lời nói đầu sách Cổ Họa Phẩm Lục)
[Đây là đoạn văn có ảnh hưởng nhất từ trước tới nay về nghệ thuật hội họa
Trung Quốc. Sáu phép tắc này cho đến nay vẫn là tiêu chí phê bình mỹ
thuật tại Trung Quốc.]
Họa Phẩm (bình phẩm hội họa) là sách đánh giá kỹ năng và tài nghệ
trong tranh vẽ. Bức tranh nào cũng dạy ta được điều gì đó về ứng nhân xử
thế và các sự việc đã qua. Cả một thời rất xa xưa có thể hiển hiện lại trước
mắt ta trong im lặng và mờ ảo. Chỉ có vài người theo được cả sáu phép tắc
của hội họa, còn thì từ xưa tới nay người ta chỉ theo được mặt này hoặc mặt
khác mà thôi. Vậy sáu phép đó là gì? Thứ nhất, phải tạo được sắc thái và
không khí sống động như thật; thứ hai, dựng được cấu trúc bằng nét bút;
thứ ba, tả được hình tướng của sự vật cho đúng là chúng; thứ tư, màu sắc
cho thích hợp; thứ năm, bố cục; và thứ sáu, sao chép (tranh của tiền nhân).
Chỉ có Lục Thám Vi và Vệ Hiệp từng tinh thông cả sáu phép. Còn thì mọi
người khác đều ở các mức độ khác nhau, tuy đời nào cũng cố noi theo sáu
phép cả. Ta đã đánh giá các bức tranh theo các mức độ ấy, có xét cả đến
thời của chúng, và viết lời giới thiệu ngắn ngủi này. Ta không định tìm cội
nguồn của hội họa. Có người nói nó khởi nguồn từ các bậc bất tử. Nhưng
chẳng ai nhìn thấy họ bao giờ.
Tạ Hách, người Nam Tề, sách Cổ Họa Phẩm Lục
[Vì sáu tiêu chí giá trị của hội họa có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, nhất là tiêu
chí đầu tiên, vẫn là mục tiêu duy nhất không cần phải bàn cãi gì cả của hội
họa Trung Quốc, tôi thấy cần chú thích nhiều cho đoạn văn này.
Sách Cổ Họa Phẩm Lục liệt kê hai mươi bảy họa sỹ (những bản sau này có
hai mươi chín), phân ra thành 6 hạng. Ngoài lời nói đầu ngắn trên đây, mỗi
