ngàn sách bị đốt cháy, tự ngàn xưa chưa có thảm họa nào như thế, tất cả báu
vật văn hóa đều bị hủy hoại cả rồi.”
Trong thời Tuyên Đế nhà Trần (560-565), nhà vua cố sức tìm lại các báu
vật đã bị tan tác, và đã sưu tầm được một số lớn. Khi nhà Trần bị nhà Tùy
tiêu diệt, hai viên quan coi việc sổ sách giấy tờ trong quân của đại nguyên
soái nhà Tùy là Bắc Chư và Kiều Anh được lệnh phải thu giữ bảo quản bộ
sưu tập này và đã gom lại được hơn 800 cuộn. Vua Văn Đế nhà Tùy cho
làm hai thư viện ở đằng sau Quan Văn Điện ở Đông Kinh. Thư viện ở phía
Đông, gọi là Mỹ Cao Đài, chứa các bức thư pháp. Thư viện ở phía Tây, gọi
là Bảo Chi Đài, chứa các tranh vẽ kiệt xuất từ thời cổ. Sau này, vua Dạng
Đế nhà Tùy dời đô về Dương Châu, đem tất cả những bảo vật đó theo mình,
nửa đường thì tàu chở đồ bị đắm thành ra mất cũng nhiều.
Sau khi vua nhà Tùy mất (năm 618, bắt đầu nhà Đường), bộ sưu tập ấy
vào tay tướng Dụ Văn Hoa Kí, rồi sau lại bị Đỗ Tiền Tế lấy mất ở Liêu
Hàng. Những gì còn để lại ở kinh đô thì rơi vào tay Vương Thạch Sùng.
Đến năm 622, khi triều đình bắt được cả hai viên tướng này thì toàn bộ các
bảo vật ở cả hai kinh và Dương Châu lúc trước mới được thâu tóm về làm
một. Một viên quan của bộ công là Tống Chân Khuê được lệnh áp tải chúng
ngược sông Hoàng Hà để về kinh đô ở Trường An. Đến quãng ghềnh đá Đế
Chu thì tàu đắm, chỉ vớt được độ mười hoặc mười hai phần trăm. Ngày bắt
đầu của bản triều, trong cung chỉ có 300 cuộn, kể cả những gì của các triều
trước còn lại được. Hoàng đế Đường Thái Tông (627-649) yêu quí những
bảo vật nghệ thuật này lắm, sai người đi khắp nơi tìm kiếm những tác phẩm
có giá trị trong thiên hạ. Dưới đời Võ Tắc Thiên (684-704), Trương Giản
Chi khuyến dụ hoàng đế cho gọi tất cả họa sỹ trong nước về triều để khôi
phục bộ sưu tập của hoàng gia. Sau khi đã treo các bản sao khắp cung điện,
họ Trương lén lấy bộ sưu tập nguyên tác làm của riêng. Khi Trương Giản
Chi bị giết (năm 705), bộ sưu tập ấy rơi vào tay Duệ Trị, một viên bảo giám
nhỏ trong triều. Duệ Trị chết, bộ sưu tập rơi vào tay hoàng tử Phạm. Lúc
đầu hoàng tử Phạm không tâu vua việc này, nhưng vì thế mà sợ hãi đến nỗi
đem đốt mất một ít. Rồi cuối cùng thì bộ sưu tập trong tay họ Phạm cùng
