về thăm ông bà, tôi đã chứng kiến được cảnh ấy...
Nói đến chuyện đi thăm ông bà là cả một chuỗi dài kỷ niệm của một thời thơ ấu êm đềm vô giá.
Trước khi cha tôi vào làm ở Tam Quan, thời thơ ấu của tôi đã trải qua trên thành phố Đà Nẵng, bên
con sông Hàn, ở làng Trẹm của bờ biển Đà Nẵng.
Lúc ấy là lúc ông bà tôi gặp một chuyện tai biến, bao nhiêu tiền của đều mất sạch vì mấy chuyến
buôn bán thua lỗ, mà nguyên nhân chỉ tại chánh quyền Pháp nghi ngờ việc cha tôi gia nhập phong trào
Duy Tân.
Cha tôi là con trai duy nhất nên ông bà tôi rất e ngại bị mất cha tôi, vì thế cứ khóc lóc nài nỉ cha tôi
phải kiếm việc làm hợp tác với chánh phủ Pháp để khỏi bị tình nghi và theo dõi. Vì thế cha tôi phải ra
Đà Nẵng và cưới mẹ tôi tại đây. Đà Nẵng lúc bấy giờ là thuộc địa của Pháp. Không khí ở đây dễ thở
hơn các tỉnh thuộc quyền bảo hộ của Pháp. Các đồng chí đàn anh hiểu hoàn cảnh cha tôi nên khuyên
cha tôi xin làm cho một hãng buôn của Pháp, hãng Sica làm rượu, nấu rượu bán cho dân để dễ hoạt
động và cũng để che mắt bọn mật thám Tây. Ban đêm cha tôi còn ghi tên đi học với các lính Tây, bọn
này dạy cho cha tôi và không khỏi khen cha tôi có chí. Khi làm ở đây thì tôi ra đời, hoàn cảnh sinh
sống lại càng khó khăn, mà các đồng chí trong phong trào Duy Tân lại cứ bị theo dõi, nay kẻ này bị
bắt, mai kẻ khác bị kêu lên Sở Mật thám để điều tra.
Về chuyện này bà nội tôi hết sức lo nghĩ, tâm thần bất an nên sinh ra bệnh hoạn, công việc làm ăn
lại bị trở ngại. Ông nội tôi, với lai lịch ở Nghệ An, cái nôi của bao nhiêu cuộc nổi dậy chống Pháp, từ
chối không chịu làm cho các quan cai trị dưới chế độ Pháp thuộc, nên lúc nào cũng bị theo dõi. Đã
vậy ông tôi rất giỏi võ, một mình có thể đánh với một lũ cướp cả chục người nên lại càng bị nghi là
thuộc nhóm người võ trang chống Pháp. Bà tôi bệnh kéo dài trở thành viêm phổi mãn tính, phải cần
thuốc thang tĩnh dưỡng. Với mẫu vườn trồng khoai, bắp và mì, thêm mấy sào ruộng không đủ cho ông
bà tôi sống qua ngày, thế là cha tôi phải đi làm ở hãng Sica. Là một thanh niên có học, có tinh thần
trách nhiệm, liêm khiết, dù làm cho một hãng buôn Pháp cha tôi vẫn giữ sự ngay thẳng, làm việc siêng
năng cần mẫn, nhờ vậy ông chủ hãng mấy lần đã bênh vực cha tôi khi Sở Mật thám bí mật cho biết cha
tôi là một đồng chí của phong trào Duy Tân.
Mùa đông năm ấy, thời tiết ở Đà Nẵng rất xấu, lụt bão lung tung, nhà cha mẹ tôi ở ven bờ biển, làng
Trẹm, nên trong một trận lụt lớn đã ngập nước. Nước dâng lên cao, ngập cả sân nhà, tràn vô nhà, tràn
lên giường chiếu, lúc bấy giờ cha mẹ tôi lo dọn đồ đạc trong nhà mang vào hãng gởi. Chiếc nôi của tôi
treo trên cao, lúc ấy tôi mới năm, sáu tháng tuổi, không ai ngờ nước có thể lên đến, vả lại trong một
giờ đem đồ gởi xong trở về có ai nghĩ là nước sẽ dâng mau, lên đến nóc nhà hay ngập cả chiếc nôi
treo lơ lửng trên cột. Cũng may lúc bấy giờ một bác công nhân trong hãng được cha tôi nhờ chạy về
