nghiêm trọng. Bốn máy bay của tàu sân bay Ark Royal bị bắn hạ. Phía bên
kia, tàu Richelieu và nhiều tàu khác bị tổn hại khá nặng. Tàu khu trục
Audacieux, các tàu ngầm Persée và Ajax đã bị đánh chìm, đoàn thủy thủ
của chiếc sau đã được một tàu khu trục cứu vớt. Đô đốc Cunningham quyết
định ngừng mọi tổn thất. Tôi chỉ có thể đồng tình thôi. Chúng tôi hướng về
Freetown.
Những ngày tiếp theo đối với tôi thật nghiệt ngã. Tôi có cảm giác
mình là một con người đang sống trong một cơn địa chấn lay động mạnh
ngôi nhà và đang hứng trên đầu trận mưa ngói rơi từ mái nhà.
Tại London, một trận bão cuồng nộ, tại Washington, một cơn dông tố
những lời cay độc nổi lên chống lại tôi. Theo báo chí Mỹ và nhiều tờ báo
Anh thì dư luận đã quy ngay thất bại của mưu toan này cho de Gaulle.
Những tin đồn lan đi với cùng một thông điệp: “Chính ông ta đã gây ra
cuộc phiêu lưu vô lý này, đã lừa người Anh bằng những tin tình báo láo về
tình hình Dakar, đã đòi hỏi, bằng tinh thần hiệp sĩ ngông cuồng, phải tấn
công vị trí trong lúc quân tăng viện của Darlan gửi tới khiến mọi thắng lợi
đều bất khả… Vả chăng những tàu tuần tra từ Toulon chỉ tới do những
Người Pháp Tự Do đã hớ hênh báo động cho Vichy… Một lần cho tất cả,
rõ ràng người ta không thể tin được những người không có khả năng giữ
một điều bí mật.” Sau đó đến lượt ông Churchill được coi là thiếu khéo léo.
Người ta cho rằng ông đã bị lôi kéo quá dễ dàng. Vẻ mặt dài ra, Spears
mang đến tôi những bức điện tín ông nhận được từ các thông tín viên của
ông cho rằng de Gaulle trong cơn tuyệt vọng, bị bỏ rơi bởi những người
theo mình, bị chối bỏ bởi người Anh, sẽ phải từ bỏ mọi hoạt động, trong lúc
chính phủ Anh tiếp tục với Catroux hoặc Muselier việc tuyển mộ nhân viên
không chính ngạch Pháp theo một quy mô khiêm tốn hơn nhiều.
Còn việc tuyên truyền của Vichy thì đã quá thành công. Các thông báo
của Dakar cho thấy đó là một thắng lợi lớn của hải quân. Vô số những điện
chúc mừng gửi tới toàn quyền Boisson và các chiến binh anh dũng của
Dakar, đã được in ra và được bình luận trên các tờ báo của hai vùng và trên
các làn sóng mệnh danh là “của nước Pháp!” Còn tôi, trong một cabin chật
hẹp ở cuối một vũng tàu nóng bức, tôi đã hiểu thế nào là phản ứng của sự
