tới những của khẩu của sông Mersey và sông Clyde và đòi hỏi những đoàn
hộ tống hùng hậu.
Người Anh càng nặng lo vì không thấy triển vọng lạc quan mở ra từ
phía nào cả. Trái với điều mà nhiều người Anh vẫn hy vọng, việc các thành
phố của họ bị ném bom và chiến thắng của Không quân Hoàng gia không
thuyết phục được nước Mỹ tham chiến chút nào. Quả thật là tại Hoa Kỳ, dư
luận vẫn thù nghịch với Hitler và Mussolini. Ngay khi tái đắc cử ngày 5
tháng Mười một, bằng những cuộc vận động ngoại giao và những lời tuyên
bố công khai, Tổng thống Roosevelt đã bộc lộ rõ cố gắng lôi kéo nước Mỹ
can thiệp. Nhưng thái độ chính thức của Washington vẫn là trung lập, vả
chăng đó cũng là điều áp đặt của luật pháp. Trong mùa đông u ám này,
người Anh lại phải trả bằng vàng và ngoại hối các thứ mua của Mỹ. Thậm
chí mọi sự cộng tác gián tiếp mà sự khôn khéo tỉ mỉ của ông Tổng thống
mang đến cho họ là đối tượng bài xích tại quốc hội và trên báo chí. Tóm
lại, theo nhịp những cuộc chi trả cho những nhu cầu của họ, người Anh
thấy đã tới gần cái lúc mà vì không có sẵn tiền của, họ sẽ không nhận được
những thứ cần thiết để chiến đấu nữa.
Về phía nước Nga không một vết nứt rạn nào xuất hiện trong quan hệ
mua bán với nước Đức Quốc xã. Trái lại sau chuyến đi của Molotov tới
Berlin, một thỏa hiệp thương mại Đức-Nga, ký kết vào tháng Giêng, sẽ
yểm trợ mạnh mẽ việc tiếp tế của nước Đức. Mặt khác, vào tháng Mười
1940, nước Nhật đã ký hiệp ước tay ba công bố tình đoàn kết đầy đe dọa
của họ với Berlin và Rome. Cùng lúc, sự thống nhất châu Âu dưới quyền
bá chủ của Đức dường như đang hình thành. Hungary, Rumani và
Slovaquie gia nhập phe Trục vào tháng Mười một. Franco gặp Hitler tại
Saint-Sébastien và Mussolini tại Bordighera. Cuối cùng, không còn khả
năng thậm chí duy trì nền hòa bình tưởng tượng mà cuộc đình chiến đã
dành cho, Vichy bắt đầu chuyển sang cộng tác tích cực với quân xâm lược.
Nếu bên ngoài, chân trời tăm tối thì bên trong, những tổn phí thật nặng
nề làm cho người dân Anh phải khốn đốn. Hưởng ứng lời động viên, 20
triệu người đã tham gia vào quân đội, nhà máy, đồng ruộng, công sở, và
cuộc phòng thủ thụ động. Hoạt động tiêu dùng của người dân bị hạn chế rất
