nước Somalie thuộc Pháp vẫn ở ngoài cuộc chiến đấu đã lấy đi của Pháp
vai trò quyết định mà các lực lượng của đất nước tôi có thể đảm nhận khi đi
thẳng theo đường xe lửa từ Djibouti tới Addis-Abéba nơi Négus, Quốc
vương Éthiopie sẽ trở về. Tôi chỉ có thể rút ra từ đó những hậu quả thảm
hại. Giờ đây phải đưa các đội quân Pháp tự do tới chỗ khác, những đội
quân vừa được tung vào cũng như những đội quân đang kéo tới, Palewski
có thể ở lại tại chỗ trong tư cách đại biểu chánh trị và quân sự, được quyền
sử dụng một tiểu đoàn và vài chiếc máy bay.
Tại Le Caire, nơi tôi đáp xuống ngày 1 tháng Tư, trái tim chiến tranh
đang đập, nhưng đó là một trái tim nao núng. Quả thật tình cảnh của người
Anh và đồng minh của họ có vẻ chông chênh tại đây, không chỉ vì những
biến cố quân sự mà còn vì họ hiện diện trên một vùng đất bị xói mòn bởi
những trào lưu chánh trị, giữa những đám dân cư chứng kiến, nhưng không
dự phần, trận đánh giữa những người phương Tây với nhau, lại sẵn sàng
thu lợi từ di hài những người thua trận.
Các điều kiện trên tạo cho việc chỉ đạo chiến tranh tại phương Đông
một tính cách thật phức tạp. Tướng Wavell, Tổng Tư lệnh quân đội Anh,
may sao sẵn óc bén nhạy trong phê phán và sự trầm tĩnh, lại hoạt động giữa
vô số những việc đột xuất phần đông chỉ liên quan tới chiến lược một cách
gián tiếp. Chiến lược này lại đầy bất ổn. Vào đầu tháng Tư, Wavell chỉ huy
trên ba mặt trận một trận đánh mà các đường giao thông vô tận phải tiếp tế
một cách khó khăn.
Tại Libye, sau những thắng lợi tốt đẹp đưa quân Anh tới ngưỡng cửa
thành phố Tripolitaine, Wavel đã phải lùi bước. Vùng Cyrénaique đã sắp
mất, ngoại trừ Tobrouk. Bộ chỉ huy dù giá trị, các đội quân dù can đảm vẫn
chưa có bước đầu tập quen với cuộc chiến đấu trên sa mạc, rất đỗi cơ động
và tốc độ trên những khoảng mênh mông trần trụi, rất đỗi mệt mỏi với cái
khát và căn bệnh sốt kinh niên, dưới mặt trời đổ lửa, trong cát và giữa đám
muỗi mòng. Rommel thay đổi số phận ngay vào lúc chính phủ London
buộc Wavell phải rút binh đoàn của mình đi và gửi tới Hi Lạp một phần lực
lượng quan trọng. Vậy mà trên mặt trận Hi Lạp mọi việc cũng không xuôi
chèo mát mái. Sự thật là những thắng lợi tại Érythrée và Abyssinie, mang
