có thể phó thác vào thiện chí của họ... Trong tương lai, chúng tôi có thể
tránh được những điều bất ngờ của một liên minh độc quyền với điện
Kremlin nhưng với điều kiện nước Pháp tìm lại tại châu Âu cương vị và vai
trò thật sự của mình. Trong khi chờ đợi, đâu là sự chọn lựa của tôi?” Benès
đã lập luận như thế, và tôi không khỏi nhận ra sự bối rối nơi đáy sâu tâm
hồn ông.
Người Ba Lan thì không phải nghi ngờ. Dưới mắt họ, người Nga là
một đối thủ, cả khi người Nga buộc phải chống lại kẻ thù chung. Với Tổng
thống Rackiewicz của nước cộng hòa, với Tướng Sikorski người lãnh đạo
chính phủ và quân đội, với các ông bộ trưởng, các ông Zaleski, Raczynski,
tướng Kukiel, sự ồ ạt của quân Xô Viết chắc chắn sẽ nối tiếp sự thất bại của
quân Đức. Còn việc ngăn chặn những tham vọng của Moscou cách nào khi
Berlin đã bị khuất phục, hai xu hướng chia rẽ người Ba Lan. Khi thì họ
chấp nhận học thuyết của điều tệ hại nhất nơi sự tuyệt vọng của họ rút ra
những ảo tưởng say sưa, như âm nhạc của Chopin rút ra hy vọng từ nỗi khổ
đau. Khi thì họ ấp ủ hi vọng về một giải pháp mở rộng nước Ba Lan về phía
Tây, nhượng cho Nga một phần đất vùng Galicie và Lithuanie, để họ khỏi
thống trị Varsovie và áp đặt lên đó một chính phủ cộng sản. Nhưng khi dự
kiến một thỏa hiệp thì họ rơi vào một tâm lý say mê đến độ nó tạo nên sự
leo thang đòi hỏi và hứa hẹn giữa những người trong cuộc với nhau, sự
lưỡng lự không nhất quyết của đồng minh, sự cáu giận của người Xô Viết.
Trong khi đó Tướng Sikorski quyết thử hòa giải dù thấy bấp bênh.
Con người đầy cá tính này là hiện thân của tinh thần trách nhiệm trước vận
mệnh đất nước. Mới đây ông đã chống lại chính sách của thống chế
Pilsudski rồi sự tự mãn của Beck và Rydz-Smigly, sau thảm họa, ông mặc
nhiên được trao tất cả thẩm quyền mà một nhà nước lưu vong có thể có.
Ngay khi quân đội Quốc xã tiến vào nước Nga, Sikorski đã không
ngần ngại tái lập với người Xô Viết những quan hệ ngoại giao, bất chấp sự
giận dữ tích tụ trong lòng người dân Ba Lan. Tháng Bảy năm 1941, ông ký
với người Xô Viết một hiệp ước coi như vô hiệu việc phân chia nước Ba
Lan do Nga và Đức thực hiện năm 1939. Tháng Chạp, đích thân ông đã tới
Moscou để thương lượng về việc thả tù binh và chuyển họ tới Caucase, tại
