đây, theo lịnh của tướng Anders, họ có thể tới Địa Trung Hải. Sikorski đã
nói chuyện khá lâu với Staline. Khi trở về và kể lại những câu chuyện trao
đổi của họ, ông mô tả với tôi ông chủ điện Kremlin đang chìm đắm trong lo
lắng, nhưng không gì tổn hại tới sự sáng suốt, sự nghiệt ngã, sự quỷ quyệt
của ông ta cả. Sikorski nói với tôi: “Staline đã khẳng định sự tán thành
nguyên tắc của một sự đồng thuận. Nhưng những gì ông sẽ đưa vào và đòi
hỏi chúng tôi cũng đưa vào sẽ chỉ tùy thuộc vào các lực lượng hiện diện,
tức là vào sự ủng hộ mà chúng tôi tìm được hay không nơi phương Tây.
Tới lúc cần thì ai sẽ giúp Ba Lan đây? Đó là nước Pháp hoặc chẳng ai cả.”
Vậy là bản đồng ca lo âu của các chính phủ lưu vong âm thầm đi theo
những tiến bộ của Nước Pháp Tự Do. Cũng như người Anh, tất cả đều công
nhận Ủy ban quốc gia bằng những từ ngữ dè dặt. Nhưng mọi người đều coi
tướng de Gaulle là người Pháp đủ thẩm quyền để nói nhân danh nước Pháp.
Họ tỏ rõ điều đó, chẳng hạn khi ký với tôi một bản tuyên bố chung liên
quan tới tội ác chiến tranh, ngày 12 tháng Giêng năm 1942, trong một hội
nghị của các nhà lãnh đạo chính phủ. Tóm lại, các mối quan hệ của chúng
tôi với các nhà nước lưu vong và thanh danh họ góp phần tạo cho chúng tôi
đã giúp chúng tôi trên bình diện ngoại giao và mang lại cho chúng tôi,
trong dư luận, sự hỗ trợ mạnh mẽ của một số đông không lường được.
Trong bi kịch của thế giới, nếu những con người vĩ đại lôi kéo dư luận
Ănglô-Sắcxông thì ngược lại, chính dư luận này lại định hướng cho các
chính phủ, bất chấp những sự kiểm duyệt của thời chiến. Do đó chúng tôi
cố đặt nó vào hoạt động của chúng tôi. Bản thân tôi nỗ lực trong công việc
này bằng cách lợi dụng những cảm tình và những sự hiếu kỳ do hoạt động
của chúng tôi gây nên. Tôi thường xuyên ngỏ lời với công chúng Anh và
Mỹ. Theo phương thức cổ điển, tôi chọn, trong số những hiệp hội vẫn mời
tôi nói chuyện, một cử tọa phù hợp với từng lúc và từng đề tài. Là khách
danh dự của bữa ăn sáng hoặc bữa ăn tối được tổ chức nhân dịp này, tôi
thấy, sau bữa ăn, nhiều nhân vật trong giới truyền thông và nhiều người có
đặc quyền nhập vào đám thực khách và lặng lẽ choán đầy phòng, họ đến vì
bài diễn văn. Bấy giờ sau khi đón nhận lời chúc mừng của ông chủ tịch
theo tập quán của người Anh, tôi nói những gì cần nói.
