Tôi đi xe về hướng Tours, trong lòng ý thức rất rõ về những gì đáng
ngại trong cuộc họp bất ngờ này, cuộc họp mà ông Thủ tướng tuy trước đó
đã ngồi cùng tôi vài giờ đồng hồ song lại cho rằng không nên nói gì với tôi.
Sân và các hành lang của tòa tỉnh chật cứng các đám đông dân biểu, nghị
sĩ, công chức, nhà báo, đổ xô tới nghe ngóng tin tức và tạo thành một thứ
đội hợp xướng của một bi kịch, gần tới hồi kết thúc. Tôi bước vào văn
phòng nơi ông Paul Reynaud đang ngồi giữa hai ông Baudouin và
Margerie. Hội nghị lúc này đang tạm ngừng. Ông Margerie nhanh nhẹn cho
tôi hay rằng các bộ trưởng Anh, bấy giờ đang họp kín với nhau trong vườn,
chuẩn bị đưa ra câu trả lời cho câu hỏi mà Pháp đặt ra: “Mặc dầu thỏa
thuận ngày 28 tháng Ba năm 1940 đã cấm bất kỳ động thái giải giáp vũ khí
riêng rẽ nào, nhưng liệu Anh có chấp nhận cho Pháp hỏi kẻ thù về các điều
kiện đình chiến cho bản thân Pháp hay không?”
Ông Churchill ngồi xuống. Huân tước Halifax, Huân tước
Beaverbrook, Hầu tước Alexander Cadogan và Tướng Spears tháp tùng họ
đều vào chỗ ngồi. Một khoảnh khắc im lặng nặng nề. Ông Thủ tướng cất
lời bằng tiếng Pháp. Bằng một giọng đều đều và buồn bã, đầu lắc lư, miệng
ngậm xì gà, trước tiên ông bày tỏ lòng ái ngại của ông, của chính phủ ông
và của nhân dân ông về số phận nước Pháp. Ông nói:
Chúng tôi biết tình cảnh nước Pháp hiện nay. Chúng tôi hiểu các bạn
đang cảm thấy bị dồn tới đường cùng. Tình bạn của chúng tôi đối với các
bạn vẫn còn nguyên vẹn. Trong mọi trường hợp, các bạn hãy tin chắc rằng
nước Anh sẽ không bao giờ rút lui khỏi cuộc chiến đấu. Chúng tôi sẽ đánh
tới cùng, bất luận cách nào, bất luận ở đâu, thậm chí nếu các bạn để chúng
tôi đơn độc.
Khi nói về khả năng đình chiến giữa Pháp và Đức, tôi những tưởng
rằng ông sẽ nhảy dựng lên, nhưng trái lại, ông lại thể hiện một sự thấu hiểu
đầy thương cảm. Nhưng khi chuyển sang vấn đề hải quân, ông đột nhiên
trở nên thật chính xác và cương quyết. Rõ ràng chính phủ Anh sợ hạm đội
Pháp rơi vào tay quân Đức đến nỗi khi còn kịp, ông muốn mặc cả chuyện
Pháp từ bỏ thỏa hiệp ngày 28 tháng Ba để đổi lấy những bảo đảm về số
phận tàu bè của chúng tôi. Thực ra, đây là kết luận được rút ra từ hội nghị
