Ông Thủ tướng Anh cũng có ý nghĩ đó khi tôi và các ông Corbin và
Monnet đến ăn trưa cùng ông tại Câu lạc bộ Carlton. Tôi nói:
Dù chuyện gì xảy ra, Hải quân Pháp sẽ không bị giao nộp một cách tự
nguyện đâu. Bản thân ông Pétain sẽ không chấp thuận chuyện đó. Vả
chăng, Hải quân là “đất phong” của Darlan. Mà một lãnh chúa thì có đời
nào đi giao nộp vùng đất phong của mình đâu. Nhưng để có thể tin chắc
được rằng kẻ thù sẽ không bao giờ đụng tới những chiếc tàu của chúng tôi,
chúng tôi bắt buộc phải tiếp tục cuộc chiến. Vậy mà tôi phải thú thực rằng
thái độ của ngài ở Tours đã khiến tôi sửng sốt. Dường như ngài đã coi nhẹ
liên minh của chúng ta. Thái độ từ bỏ của ngài đã làm lợi cho những kẻ ủng
hộ đầu hàng trong nước tôi. Họ nói: “Các vị thấy hai năm rõ mười rồi đấy,
chúng ta không có sự lựa chọn nào đâu. Người Anh cũng đồng tình như thế
đấy.” Không! Ngài cần phải làm điều gì khác hẳn để động viên chúng tôi
trong cuộc khủng hoảng kinh khiếp này.
Ông Churchill có vẻ sửng sốt. Ông hội ý nhanh với viên thư ký riêng
là Thiếu tá Morton. Tôi đồ rằng ông đang nhọc nhằn tìm cách đưa ra những
thu xếp cần thiết để thay đổi một quyết định đã rồi. Có thể vì vậy mà nửa
tiếng đồng hồ sau đó, tại Bordeaux, đại sứ Anh đến gặp ông Paul Reynaud
để xin rút lại bức công hàm đã trao từ trước, trong đó nói rằng chính phủ
Anh đồng tình trên nguyên tắc việc Pháp hỏi Đức về những điều kiện đình
chiến.
Sau đó tôi nêu vấn đề hợp nhất hai dân tộc với ông Churchill. Ông nói:
Huân tước Halifax đã nói với tôi chuyện này rồi. Nhưng đây là một
miếng bánh lớn đấy.
Tôi đáp:
Đúng vậy. Như thế có nghĩa là việc thực hiện sẽ mất nhiều thời gian.
Nhưng có thể thể hiện ý định này ngay tức khắc mà. Trong tình thế bây giờ,
xin ông đừng bỏ qua những gì có thể giúp đỡ cho Pháp và duy trì liên minh
của chúng ta.
Sau một hồi thảo luận, ông Thủ tướng nhất trí với ý kiến của tôi. Ông
triệu tập ngay nội các và tới dinh Thủ tướng ở đường Downing để chủ tọa
cuộc họp. Tôi theo ông tới đó, và trong lúc các ông bộ trưởng thảo luận, tôi
