luận vấn đề vũ khí đối với Nam Phi.
Nói chuyện riêng trong tiệc rượu, Heath biểu lộ thất vọng đối
với sự phô bày công khai các cuộc trao đổi riêng giữa những
người đứng đầu chính phủ. Thủ tướng người Canada, Pierre
Trudeau, đồng ý và lấy làm tiếc rằng những nhà lãnh đạo châu
Phi có xu hướng rập khuôn phong cách ngoại giao của Liên Hiệp
Quốc. Tôi nói rằng điều này là không thể tránh khỏi khi các nhà
lãnh đạo Thế giới thứ Ba đều ảnh hưởng lẫn nhau ở quá nhiều
cuộc hội nghị quốc tế, nơi thuật hùng biện và lối nói ngoa dụ là
món ăn tiêu chuẩn. Tôi nói thêm rằng tất cả các nhà lãnh đạo
thế hệ đầu tiên của các quốc gia độc lập đều là những nhà hùng
biện lôi cuốn, nhưng sự cai quản của họ ít khi theo lời họ nói.
Với tư cách là chủ tọa, tôi biết rõ những hoạt động hậu
trường của một cuộc hội nghị Khối Thịnh vượng chung. Đó là
những kỳ họp kín, nhỏ, song phương, bất thường giữa các lãnh
đạo chủ chốt, những cuộc họp này quyết định kết quả của hội
nghị. Arnald Smith là tổng thư ký của Khối Thịnh vượng chung
hơn 5 năm, năm 1962 khi còn là đại sứ của Canada, đã chiêu đãi
tôi bữa tối ở Moscow. Ông biết rõ tính cách và lập trường của
những lãnh đạo đang có mặt. Chúng tôi nói riêng với những
lãnh đạo châu Phi rằng họ đừng bao giờ mong đợi Ted Heath
công khai nhượng bộ. Chúng tôi triệu tập hai kỳ họp, chỉ dành
cho những vị lãnh đạo, để đi đến tán thành những thỏa hiệp mà
Smith khởi xướng. Giải pháp chính thức của toàn cuộc hội nghị
được dàn xếp tại các cuộc họp nhỏ này. Cuối buổi họp, sau tất cả
những trò làm bộ làm tịch, tổng thư ký cho những nhà lãnh đạo
quốc gia thuộc Thế giới thứ Ba hiểu rằng những vấn đề chính
của Khối Thịnh vượng chung nằm trong sự hợp tác về kinh tế,
xã hội, văn hóa và phụ thuộc vào sự tài trợ chủ yếu từ những
quốc gia đã phát triển thuộc Khối Thịnh vượng chung gồm Anh,
