trường hợp các bang ngày càng tiến lại gần nhau như ở Úc, hoặc
chúng ly tâm, với những bang chuyển động ngày càng xa nhau
cho đến lúc cuối cùng chúng tách rời ra. Chúng không bao giờ
đứng yên. Nếu Anh gia nhập vào EEC, mối dây ràng buộc giữa
Anh và Khối Thịnh vượng chung sẽ trở nên lỏng lẻo và yếu ớt”.
Nhìn lại hơn 40 năm qua, tôi nhớ lại Menzies đã tiên tri đúng
như thế nào.
Anh và châu Âu đã tiến đến gần nhau hơn. Ngay cả các nước
thuộc Khối Thịnh vượng chung cũ, bất kể thân thuộc đến mấy,
đã không còn chia sẻ với nhau những mối quan hệ tình cảm sâu
sắc của những năm 60. Vận mệnh của họ đi trên những con
đường khác nhau trong những lục địa riêng biệt. Hai mươi lăm
năm sau, vào năm 1998, người Anh vẫn chưa thống nhất ý kiến
trong việc liệu có nên dùng một loại tiền tệ, đồng Euro, và (điều
mà nhiều người lo sợ và không muốn) có nên gia nhập vào khối
liên bang siêu quốc gia của châu Âu hay không.
Rồi vào năm 1989, với hơn 40 nhà lãnh đạo, không còn tồn
tại ý thức về các giá trị được chia sẻ. Đó là một câu lạc bộ mà các
thành viên đến rồi đi bất ngờ với những thay đổi bất thường của
các cuộc bầu cử và các cuộc đảo chính, không có thời gian để
chào tạm biệt. Hầu hết các đề tài nóng hổi ngày nay đều mang
tính phù du – trật tự kinh tế quốc tế mới, cuộc đối thoại Bắc –
Nam, sự hợp tác Nam – Nam, Rhodesia, nạn phân biệt chủng tộc
– tất cả là một phần của lịch sử. Tuy nhiên, mỗi hội nghị đều
nhắm đến một mục đích. Một nhà lãnh đạo có thể nhấn mạnh
một số vấn đề nào đó một cách trực tiếp với các nhà lãnh đạo
khác và đưa phe chống đối vào thế phòng thủ, như đã xảy ra khi
Ấn Độ ủng hộ Việt Nam chiếm đóng Campuchia. Mặt đối mặt,
bà Gandhi, bằng uy tín của bà, không thể và đã không bảo vệ
được quan điểm của Ấn Độ. Điều này tạo ấn tượng cho những
