không cộng sản ở Đông Á đều thích Mỹ làm đối trọng chi phối
cán cân quyền lực của khu vực hơn.
Sự dè dặt của tôi trong những năm 60 xung quanh quan hệ
trực tiếp với người Mỹ là vì họ hành động như thể sự giàu có của
họ có thể giải quyết mọi vấn đề. Nhiều quan chức của họ lúc đó
hỗn xược và thiếu kinh nghiệm nhưng tôi lại nhận ra rằng làm
việc với họ dễ hơn là tôi tưởng. Tôi không cần các thông dịch
viên để hiểu họ. Họ cũng có thể hiểu tôi một cách dễ dàng. Nếu
các bài diễn văn của tôi chỉ bằng tiếng Hoa hay tiếng Malay thì
Bill Bundy, trợ lý Bộ trưởng về Đông Á, hẳn sẽ không đọc chúng
và không khởi xướng mối quan hệ giữa chúng tôi với chính
quyền Mỹ, bắt đầu bằng cuộc gặp gỡ giữa tôi với Tổng thống
Johnson vào tháng 10/1967. Tôi may mắn được quan hệ thân
thiện với hầu hết các vị tổng thống Mỹ và những phụ tá chính
của họ, đặc biệt là các bộ trưởng. Vài người vẫn duy trì tình bạn
với chúng tôi ngay cả sau khi họ đã rời khỏi chức vụ. Cùng làm
việc vì các mục tiêu chung, chúng tôi tin tưởng lẫn nhau và trở
thành bạn tốt của nhau.
Tuy nhiên, tiến trình chính trị của Mỹ có thể đang làm nản
lòng những người bạn của Mỹ. Trong vòng 25 năm, tôi đã chứng
kiến các vụ kiện bôi nhọ bắt đầu chống lại hai Tổng thống người
Mỹ – Nixon năm 1974 và Clinton năm 1998. May mắn thay,
không có tổn hại lớn đối với tình trạng đoàn kết. Nguồn gốc của
mối lo lắng lớn chính là tốc độ thay đổi của các chính sách ở
Washington cùng với những thay đổi các nhân vật quan trọng.
Điều đó tạo ra các mối quan hệ không đoán trước được. Theo các
nhà ngoại giao thân thiện ở Washington, các gương mặt mới
này mang lại những ý tưởng mới và hành động như một “cơ chế
tẩy rửa” nhằm ngăn chặn tình trạng củng cố hoặc xơ cứng của
giới cầm quyền. Tôi cho rằng chỉ có một đất nước được thiết lập
