7
Nhưng đó chỉ là những giấc mộng vàng mà thôi!
À mà này! Ai là người đầu tiên đã phát biểu, người đầu tiên đã
tuyên bố rằng con người làm những điều khốn nạn chỉ bởi vì hắn
không biết đến những tư lợi của hắn, và nếu ai soi sáng cho hắn, nếu
ai mở mắt cho hắn nhìn thấy những quyền lợi thực thụ của hắn,
những quyền lợi bình thường của hắn, thì lập tức hắn sẽ thôi không
làm những điều khốn nạn nữa và lập tức sẽ trở thành tốt và thẳng
thắn, bởi vì một khi đã được khoa học soi sáng cho và đã hiểu
những quyền lợi thực của mình, thì hắn sẽ tìm thấy trong cái thiện
ấy mối lợi của hắn? Cho rằng không ai có thể hành động cố tình
chống lại quyền lợi của chính mình được, cho nên con người tất
nhiên phải làm điều thiện. Ôi, con nít làm sao! Ngây thơ làm sao!
Nhưng có bao giờ, trong suốt bao nhiêu ngàn năm nay, có bao giờ
con người chỉ hành động theo tư lợi?Ta trả lời làm sao được hàng
triệu sự kiện chứng minh rằng con người, trong khi vẫn ý thức được
đâu là quyền lợi của mình, lại đem đặt nó vào hàng thứ yếu và đâm
đầu vào một con đường khác hẳn, đầy rủi ro và nguy hiểm? Không
phải là hắn bị bắt buộc làm như thế, nhưng hình như hắn muốn cố
tình tránh con đường đã vạch ra, để tự mình vạch lấy một cách tự
do, một cách phóng khoáng, một con đường khác đầy khó khăn, một
con đường phi lí, khó mà nhận ra, mù mịt. Chính bởi vì cái tự do ấy,
dưới mắt hắn, có nhiều sức dẫn dụ hơn là những tư lợi của hắn… Tư
lợi! Thế nào là tư lợi? Quý vị có dám định nghĩa cho thật đúng hộ tôi
tư lợi của con người là thế nào không? Quý vị sẽ nói sao nếu một
ngày kia tư lợi của con người, trong một vài trường hợp, không
những có thể, mà nhiều khi lại còn phải là ham muốn cái hại chứ
không phải là cái lợi. Nếu thế, nếu có trường hợp này xảy ra, thì cả
