8
- “Ha! Ha! Ha! Mà làm gì có dục vọng mới chứ!” - Quý vị ngắt lời
tôi và cười - “Khoa học ngày nay đã thành công quá sức tưởng
tượng trong công trình mổ xẻ con người đến nỗi ta biết rằng dục
vọng và cái mà người ta gọi là tự do ý chí đó từ nay sẽ chẳng qua
là…”
- Xin quý vị khoan hẵng cười! Bởi chính tôi cũng sắp nói tới điều
đó. Thú thực là tôi cũng hơi sờ sợ: tôi đang nói rằng chỉ có quỷ thần
họa chăng mới biết được dục vọng phụ thuộc vào cái gì, và có lẽ như
vậy lại tốt, tôi sực nghĩ đến khoa học và tôi chột dạ, thì vừa đúng luc
quý vị ngắt lời tôi. Thực thế, nếu người ta khám phá ra được cái
định thức cho tất cả mọi dục vọng, mọi biến tính bất thường của ta,
nghĩa là chúng do đâu mà ra, chúng phát triển theo quy luật nào, tái
hiện ra sao, hướng tới mục đích nào, vân vân, thì có lẽ lúc đó con
người sẽ thôi ham muốn ngay - không phải là có lẽ, mà chắc chắn
như thế. Ham muốn phù hợp theo những bảng con số thì còn thú vị
ở chỗ nào? Hơn nữa: nếu vậy con người sẽ lập tức rơi xuống hàng
một cái đinh ốc hay một cái gì đại loại như thế, bởi một con người
mất hết cả dục vọng, ý chí, thì còn là gì nếu không là một cái đinh
ốc? Quý vị nghĩ sao? Ta thử xét những xác suất xem: liệu điều đó có
thể xảy ra được hay không?
- A hèm! - Quý vị nói - dục vọng của ta dễ bị nhầm lẫn nhất, bởi
vì chính chúng ta đã nhầm lẫn trong khi đánh giá những tư lợi của
ta. Nhiều khi ta ham muốn những cái vớ vẩn đâu đâu, bởi vì ta ngu
dại tưởng rằng như vậy là đã tới được cái mà ta cho là có lợi nhiều
nhất. Nhưng khi có người đã giải nghĩa cho ta, khi mọi sự đã được
xếp đặt đâu vào đó và được ghi đàng hoàng vào sách vở (một điều
rất có thể làm được chứ, bởi vì có kẻ nào ngu si, lố bịch, mới tin rằng
có một vài quy luật thiên nhiên không bao giờ cắt nghĩa được nổi),
