Khi có ai đến chỗ bàn giấy tôi ngồi để xin xỏ việc gì, tôi thường
nghiến răng trợn mắt với họ và cảm thấy một niềm khoái lạc vô tả
khi hành hạ được ai đó. Mà hầu như không bao giờ tôi không thành
công. Phần đông họ đều nhút nhát, rụt rè cả - đám người xin xỏ ấy
mà! Nhưng đôi khi cũng có những tên làm phách lối, và trong số đó
có một thằng cha sĩ quan làm tôi ghét cay ghét đắng. Hắn dứt khoát
không chịu khúm núm và lúc nào cũng lê xền xệt thanh gươm một
cách hết sức khả ố. Suốt mười tám tháng trời tôi hằn học với hắn chỉ
vì thanh gươm đó, và cuối cùng tôi đã thắng: thằng cha về sau thôi
không dám kéo lê thanh gươm nữa. Dù sao chuyện đó xảy ra hồi tôi
hãy còn trẻ.
Nhưng thưa quý vị, quý vị có biết mấu chốt sự tức giận của tôi là
ở chỗ nào không? Tất cả mấu chốt là ở chỗ, cái làm tôi điên tiết nhất
chính là ở chỗ, ngay cả những lúc cáu giận nhất, tôi luôn luôn cảm
thấy xấu hổ nhận ra rằng tôi chẳng những không phải là người độc
ác, mà thậm chí còn không phải là người hay cáu giận… và tôi cứ
thích bày trò làm ngoáo ộp dọa con nít để tự an ủi mình thế thôi. Tôi
có thể cáu sùi bọt mép, nhưng giá có ai mang cho tôi con búp bê hay
mời tôi một tách trà đường là có khi tôi lại nguôi ngoai ngay. Thậm
chí tôi còn mủi lòng là đằng khác. Dù rằng ngay sau đó tôi sẽ lại
nghiến răng tự xỉ vả mình, và bị mất ngủ cả mấy tháng trời vì cảm
giác đớn hèn. Cái tính tôi nó vậy đó!
Vừa nãy tôi có nói hồi trước tôi là một tên công chức độc ác là tôi
đã nói dối. Nói dối vì tôi tức. Chẳng qua đó chỉ là cách giải trí của tôi
đối với bọn dân chúng đến xin xỏ và đối với tên sĩ quan nọ, chứ thực
ra không bao giờ tôi có thể trở nên độc ác được. Tôi luôn luôn nhận
thấy trong con người tôi chứa đầy những yếu tố tương phản nhau
kinh khủng. Tôi cảm thấy chúng lúc nào cũng lúc nhúc trong tôi. Tôi
biết suốt đời chúng vẫn như thế trong người tôi và đòi thoát ra
ngoài, nhưng tôi không cho chúng ra; tôi cố ý không cho chúng thoát
được ra. Chúng hành hạ tôi đến nhục nhã, làm cho tôi phát điên lên,
