mới. Làng có 12 họ đùm bọc nhau "thập nhị tôn phái", cùng lập miếu thờ
các công khai căn lập làng và ông Bổn dạy nghề.
Gốm Phước Phú có từ rất lâu đời. Trong kháng chiến chống Pháp và
chống Mỹ có lúc khó khăn quá phải bỏ làng đi, nhưng đến đâu cũng mang
theo nghề. Thời tạm chiến, nghề gốm có nguy cơ tàn lụi và đồ nhôm tràn
lan. Sau 1975, dân góp tiền lại lập lò. Trước 1975, làng gốm có 10 khẩu lò
mang tính gia đình, cũng là tính phe phường, xây lò cốc và lò thanh nhỏ
vừa dùng cho 5 - 7 gia đình, từng nhóm lo mua củi, chuốt gốm và đốt lò,
nay còn nền lò. Giờ đây thành hợp tác, học Hương Canh làm lò rồng sản
xuất gốm đất nung, sành lại học cả Biên Hòa làm gốm men, mỗi thứ có một
lò to.
Gốm Phước Phú mà gốc là gốm Phước Tích vốn là niềm tự hào của
địa phương: "Ba phủ, chín tru (con trâu) không bằng khu độộc độộc". "khu
độộc độộc" là vùng làm gốm. Sản phẩm "độộc Phước Tích" có Om thạp,
thống, lu, ghè, bùng binh (ống tiết kiệm), tu huýt (còi), ông tác nung chính
thành sành. Nhà nhà làm gốm, họ chung nhau thuê "thuyền 11" ngoại cỡ
chất sản phẩm chở đi bán từ Nghệ An vào Nam Bộ. Có khi mải làm ăn, Tết
đến chiều 30 sáng mùng 1 chưa kịp về. "Sáng chợ Cần, chợ Kề đến Thủ Lễ,
Hạ Lang. "Hiếu trung chỉ bên anh, anh cũng bỏ huống chi bên nường,
nường ơi!"
Om là đồ nhỏ để thổi cơm chín dẻo rất ngon. Suốt từ thời Minh Mạng
đến Khải Định, mỗi tháng Phước Tích phải nộp 30 chiếc "om ngự" để nấu
cơm cho vua, dùng một lần rồi bỏ đi. Do có công cung cấp om ngự, Phước
Tích được phép đi các nơi khai thác những thứ cần cho nghề. Lên rừng lấy
chuông độộc lấy cùi, xuống Cồn Gióng lấy đất. Về sau Cồn Gióng không
cho lấy đất thì sang tận Dương Khánh bên Triệu Hải cách xa 30 cây số. Đất
ở Dương Khánh lớp trên là sét, lớp dưới là màu nên họ rất mong cho lấy
sét, lại được Phước Phú trả sản lượng. Còn đất đỏ có sạn là sét chịu lửa để
đắp lò ở Câu Nhi cũng thuộc Triệu Hải, trước kia làm lò cổ phải dùng tre
nứa đan khung lò, dưới để tre củi cho khỏi sụt, trên đắp đất sét đỏ, nện kỹ,
khô thì đốt lò nó tự rắn như đá. Do thời tiết các lò gốm hoạt động chính quy
vào quý II và III còn quý IV và I mưa gió nhiều nên ít đốt lò. Do đất làng
