Hành trình tìm lại dấu vết con đường, chúng tôi đã gặp không ít những
người bình thường, vô danh. Vô danh mà cụ thể. Họ không là anh hùng,
không cấp bậc, không địa vị, không chức tước. Họ không có tên ở bất cứ
cuốn sử nào. Họ không là gì cả, họ hiển hiện tự nhiên như cây cỏ hoa lá.
Đơn giản, họ là nhân dân. Nhưng họ đã làm nên những kỳ tích để tạo ra con
đường huyền thoại, và chính họ cũng là huyền thoại. Một trong những
huyền thoại đó là gia đình má Mười Vinh (còn gọi là má Mười Rìu) ở làng
chài ven biển này.
Tìm nhà má không khó. Má ở gần chợ, trong ngôi nhà “tình nghĩa” đoàn
“tàu không số” (Lữ đoàn 125 Hải quân) xây cất đã mấy năm nay... Tuy vậy
để chắc ăn, chúng tôi vẫn hỏi thăm. Một lũ trẻ giành nhau, rồng rắn kéo đi
dẫn đường. Ở Phước Hải ai cũng biết má, bởi má từng là “thương nghiệp”
của xã. Trước đây má có cái quán nho nhỏ gần chợ cũ, bán đủ thứ: hành,
tỏi, ớt, khăn mặt... đến lưỡi dao cạo râu. Lũ trẻ cần cái bút chì, cần chiếc
nhãn vở, tới đó. Ông chủ tịch thiếu cái bút bi, sà vô. Đang nấu ăn, thiếu
nước mắm, người ta ra quán má. Một cái quán bán đủ thứ linh tinh, không
tên gọi... Nay chuyển về nhà mới, má vẫn bán những thứ ấy.
Má vừa bán hàng vừa tiếp chúng tôi, sởi lởi, vui vẻ. Đã trên 80 tuổi rồi, vẫn
minh mẫn.
- Ông Năm Đông chỉ tụi bay xuống đây à? - Má nói - Ổng biết nhiều, sao
không hỏi? Tao có chuyện chi mà kể. Mình là người của cách mạng, cách
mạng biểu làm thì mình làm, vậy thôi.
- Chúng con muốn má kể cho nghe cái khúc má xoay tiền mua thuyền, mua
lưới - Tôi nói.
- Ông Năm Đông giao cho tao mua một máy Yamaha, một chiếc ghe lớn để
vượt biển. Và mua xăng, mua gạo... Ổng dặn là làm sao để ghe có thể ra tới
miền Bắc đó. Vậy là phải ráng. Tao bỏ hết vốn liếng, gia tài của mình ra
được gần 10 lượng. Còn lại đi vay. Vay bà con trong ấp chiến lược. Cái khó
là đừng để họ rõ mình vay làm gì. Bí mật mà! Nên phải lựa, phải quanh co.
Nhưng bà con tin tao. Dần dần rồi cũng liệu xong. Hôm mua được lưới,
được thuyền, ông Năm Đông mừng lắm, ông ấy bảo: “Coi như cách mạng
vay của chị nghe. Bao giờ nước nhà độc lập, chính phủ sẽ trả”.
