Con đường khe rất nhỏ nằm giữa hai vách đá dựng đứng, lấp đầy xác
giặc, máu chảy tràn đường tanh lợm, thế mà suốt ba ngày giặc không chịu
lấy xác nhau, chúng vẫn cứ một mực tiến về phía trước. Cứ xem việc chúng
tiến binh thật chẳng khác lũ thiêu thân lao vào lửa. Tuy vậy, thần vẫn không
dám ham chiến bởi Quốc công đã có mệnh: “Khi giặc mới vào sức nó đang
cường, ta chỉ lợi dụng địa hình hiểm trở để cản giặc làm chậm bước tiến của
chúng chứ chưa thể dứt điểm ngay được. Phải tản mỏng giặc ra rồi lựa chỗ
sơ hở, chỗ yếu của nó mà đánh”. Kíp khi có lệnh lui quân, thần đã cho hậu
quân làm tiền quân, còn tiền quân làm hậu quân vừa cản giặc vừa lui quân.
Vậy là quân ta vẫn bảo toàn gần như nguyên vẹn, còn quân địch thì thiệt hại
khôn lường.
Phạm Ngũ Lão dứt lời vái nhà vua hai vái rồi lui về ban của mình.
Trần Thì Kiến lập tức xuất ban, ông vái nhà vua rồi nói:
- Tâu bệ hạ, việc ta đánh bại kẻ thù có sức mạnh ngang trời đất không
phải vì ta mạnh hơn nó, mà vì các nhẽ sau đây. Đành rằng có hàng ngàn
điều làm nên chiến thắng, nhưng thần chỉ xin kể vài nhẽ chính.
Một là trong mọi hoàn cảnh dù hiểm nguy đến đâu ta cũng bảo toàn
được bộ não của chiến tranh tức là hai vua, Quốc công tiết chế và thượng
tướng thái sư Chiêu Minh vương cùng một số yếu nhân khác.
Hai là ta bảo toàn được lực lượng, rút lui đúng lúc khiến giặc phải tản
quân ra truy đuổi, thành thử lực lượng giặc ngày càng mỏng.
Ba là bộ chỉ huy đầu não quyết định rút vào Thanh Hóa cùng với một
số quân rút theo nhưng lại lừa được giặc, ém hơn chục vạn quân ở Long
Hưng và châu Hồng cùng vài miền rừng núi để phối với người man kháng
giặc. Chủ trương đó vô cùng sáng suốt, mưu đó phải được coi như thần
mưu.
Bốn là khi Toa-đô phá vỡ cửa quan Nghệ An, một số người sợ hãi ra
hàng, quân ta lâm vào thế bị bao vây, vậy mà thượng tướng thái sư cầm
quân cự giặc, vờ thua nhiều trận khiến Toa-đô đem đại quân truy đuổi ra
gần tới Hoa Lư. Tới đó, mới nhận biết mắc mưu định quay lại Thanh Hóa
thì không được nữa, vì bị quân ta chặn đứng. Lúc này thì chính quân giặc
