Từ xa, Camille nhìn thấy người thân của Armand, vợ, các con, các anh
chị em. Tất cả đều láng mượt, thẳng tắp, buồn rầu và nghiêm nghị. Ông
không biết chính xác thực tế có đúng thế không, nhưng toàn thể đám người
khiến ông nghĩ đến một gia đình là tín đồ phái Giáo hữu.
Cái chết của Armand, bốn ngày trước, đã khiến Camille vô cùng phiền
muộn. Đồng thời cũng khiến ông sững sờ. Hết tuần này đến tuần khác đến
thăm Armand, nắm tay anh, nói chuyện với anh ngay cả khi không còn ai
có thể nói liệu Armand có nghe thấy hay hiểu được ông đang nói gì không.
Tuy nhiên, ông chỉ gật đầu, từ khá xa, với vợ Armand. Sau cơn hấp hối dài
đó, sau tất cả những lời đã nói với vợ anh, với các con anh, Camille chẳng
còn gì để nói với họ nữa, thậm chí ông cũng có thể không đến, tất cả những
gì có thể dành cho Armand, ông đã cho hết rồi.
Có nhiều thứ kết nối ông và Armand. Việc họ bắt đầu sự nghiệp cùng
nhau, mối quan hệ từ thời tuổi trẻ lại càng trở nên quý giá hơn khi mà cả
hai người họ đều chưa từng có tuổi trẻ thực sự.
Sau đó, là việc Armand là người hà tiện đến bệnh hoạn. Không ai hình
dung nổi anh có thể hà tiện đến mức nào. Anh đã tiến hành một cuộc chiến
sống còn chống lại việc tiêu tiền, và trên thực tế là chống lại tiền.
Camille không thể ngăn mình diễn giải cái chết của Armand như một
chiến thắng của chủ nghĩa tư bản. Đương nhiên, thứ gắn kết họ với nhau
không phải là cái bản tính hà tiện đó, nhưng cả hai người họ đều có thứ gì
đó nhỏ bé đến khủng khiếp và có nghĩa vụ phải điều đình với điều gì đó
mạnh hơn chính mình. Có thể nói, đó là một dạng tình đoàn kết giữa những
kẻ tật nguyền.
Với lại, toàn bộ thời gian Armand hấp hối đã khẳng định, Camille là
người bạn tốt nhất của anh.
Việc ta là ai đối với người khác chính là một mối liên kết vô cùng
mạnh mẽ.
Trong số bốn thành viên lịch sử của nhóm, Camille là người còn sống
duy nhất hiện diện ở nghĩa trang, điều này khiến ông cảm thấy có gì đó thật
