Tinh thần lịch sử của người Do-Thái không phải chỉ là một tinh thần
hoài cổ hay tự hào về quá khứ của dân tộc. Mà đó là một tinh thần sống
động, đem lịch sử mà thể hiện trong cuộc sống hàng ngày.
Nếu người Do-Thái, tại Âu Mỹ từ thế kỷ thứ 18, cũng để cho đám trẻ
nít Do-Thái học hành như người Pháp, sống theo lối Mỹ như người Mỹ, thì
chắc chắn giờ đây, đã không có một quốc gia Israël, vì dân tộc Do-Thái khi
đó sẽ chỉ còn là một thứ cộng đồng thiểu số ở tại các nước mà họ cư ngụ.
Tuy nhiên, chống lại tinh thần vọng ngoại, cưỡng lại sự đồng hóa của
các nước lớn, không có nghĩa là tự tách khỏi ra ngoài trào lưu của nhân
loại. Một người như Mendelsohn đã chứng minh rõ rệt rằng người Do-Thái
vẫn biết phân biệt thế nào là sự tiến bộ và thế nào là sự mất gốc và vọng
ngoại.
Lịch sử nhân loại đã chứng minh rằng trong những thế kỷ đầu Tây
lịch, có nhiều dân tộc đã cưỡng lại được sự đồng hóa của đế quốc Hy-Lạp,
để rồi sau đó, lại bị La-Mã đồng hóa. Cũng có những dân tộc khác, chống
lại được sự đồng hóa của La-Mã, nhưng sau rốt lại bị Thổ-Nhĩ-Kỳ đồng
hóa.
Tình trạng này, người Do-Thái đã nhìn thấy rất rõ. Và họ đã bảo nhau
chống lại tất cả các ý đồ đồng hóa của Tây Phương. Họ đã bị khủng bố thê
thảm, bị nhốt vào những trại tập trung dành riêng, nhưng họ vẫn không
khuất phục, vì trong lòng mỗi người Do-Thái, vẫn còn hình ảnh sống động
của một nước Do-Thái mà Yahvé đã hứa với Abraham. Đó là thái độ của
người Do-Thái, ít nhất cho tới khi lập quốc (1948). Từ sau ngày lập quốc,
rất có thể Do-Thái đang chuyển hướng và không có gì bảo đảm rằng quốc
gia Israël ngày nay lại sẽ không trở thành một liên bang trong đó có những
người Do-Thái được Mỹ hóa, Đức hóa, Anh hóa, Nga hóa… Nhưng giờ
đây còn quá sớm để có thể xác nhận được về vấn đề này.
Tinh thần lịch sử đã là nền tảng và chất keo đưa dẫn tới việc lập quốc
Israël. Có thể nói được rằng quốc gia Israël là một thân cây, mà gốc và rễ
đã bám chặt vào những truyền thống lịch sử Hébreu, truyền thống này là
