Rothschild. Ông này là một người Do-Thái sanh đẻ trong một đường hẻm ở
Pháp, gọi là Rue des Juifs, và trở nên giàu có lần lần nhờ việc chạy hàng
sách rồi làm trung gian thương mại. Một trong những người con của
Rothschild là Nathan tới lập nghiệp sau đó tại Manchester (Anh) và khởi sự
bỏ số vốn của cha mình ra làm kỹ nghệ dệt vải. Tới 1805, Nathan lên ngay
thủ đô Luân đôn cư ngụ để mở mang xí nghiệp. Chẳng bao lâu, Nathan trở
nên một thứ tài phiệt lớn vào bực nhứt nước Anh. Đồng thời, những người
em của Nathan cũng đi lập nghiệp tại Vienne, tại Francfort, tại Paris, và
Naples. Cả năm an hem dần dần thao túng hết thị trường tiền tệ và kỹ nghệ
của Anh, Đức, Pháp, Ý.
Trường hợp gia đình Rothschild không phải thí dụ độc nhứt. Còn rất
nhiều người Do-Thái khác, đã từ hai bàn tay trắng mà trở thành đại tư bản
quốc tế. Tại Anh, có Goldschmidt, tại Pháp có Péreire và Achille Fould, tại
Đức có Stern, Seligmann và Offenheim, vân vân… Sự thành công này sở dĩ
có được, phần do đức tính của người Do-Thái cũng có, mà do hoàn cảnh
thuận tiện, đúng vào thời cơ của cuộc cách mạng kỹ nghệ tại Âu-châu
nhiều hơn.
