hộp đó, mặc dầu ngày nay lão không còn nước bọt để chép miệng nữa.
Môn thuốc trừ đau đớn thật là hay. Nhưng rốt cuộc ông mục sư chỉ làm
phiền cho họ vì ông ta chẳng mang lại chút thịt thà nào cho bộ lạc mà ăn lại
khoẻ, nên các tay săn lên tiếng càu nhàu. Nhưng ông ta chết vì bệnh lạnh
phổi ở chỗ đường ranh giới gần Mayo, và sau đàn chó đã lấy mõm bới
những hòn đá ra để tranh cướp nắm xương tàn.
Koskoosh đặt một thanh củi khác vào đống lửa và thả hồn đi sâu hơn
nữa về quá khứ. Có một thời trời làm đói kém, những ông già bụng lép xẹp
nằm co quắp bên ngọn lửa và miệng thều thào kể lại những tục lệ ngày xưa
khi miền Yukon bị bỏ hoang suốt ba mùa Đông, rồi lại bị tuyết phủ liền ba
mùa Hạ. Lão đã mất bà mẹ trong nạn đói đó. Mùa Hè đó cá thu** không
xuất hiện, bộ lạc ngóng chờ mùa Đông, mong mỏi hươu rừng sẽ tới. Nhưng
tới mùa Đông hươu rừng cũng chẳng thấy. Đó là một tình trạng chưa hề bao
giờ xảy ra và ngay những ông già bà cả cũng chưa gặp cảnh đó. Hươu rừng
không tới, và năm đó là năm thứ bảy. Thỏ rừng không sinh sôi nẩy nở kịp
và chó thì gầy gò chìa bộ xương ra. Suốt mùa Đông đen tối dài dặc, đám trẻ
khóc lóc và lăn ra chết, rồi đến đàn bà, rồi đến những ông già, trong mười
người ở bộ lạc không có lấy một người sống sót để đón ánh mặt trời khi nó
trở lại vào mùa Xuân. Thật là một vụ đói kinh hồn.
Nhưng lão cũng đã thấy những thời dư dật, thịt thừa thãi đến nỗi thiu
thối không kịp ăn, chó mập mà không buồn chạy nữa vì ăn quá nhiều –
những thời mà người ta trông thấy thú vật cũng không buồn giết, phụ nữ
đua nhau sinh đẻ, và những căn lều chật ních những tiếng trẻ con vừa trai
vừa gái nằm dài ra đùa nghịch. Thế rồi đàn ông no cơm ấm cật lại gợi ra
những cuộc tranh chấp xưa lên, họ vượt qua đường ranh giới về phía Nam
để giết những người Pelly, và về phía Tây để được ngồi bên những ngọn
lửa tàn của người Tanana. Lão nhớ lại thời lão còn nhỏ, trời cho dư dật, lão
trông thấy một con hươu rừng bị đàn sói hạ. Zing-ha nằm trên tuyết với lão
cùng xem cảnh đó – Zing-ha, mà sau này thành tay săn khôn ngoan nhất và
sau cùng đã ngã vào một lỗ không khí ở Yukon***. Một tháng sau, người
