những sự chăm sóc, những lời an ủi, những lần hỏi ý kiến, và những việc
chị đã làm để chiều ý chồng. Một cột khác ghi nhiều hơn, đó là những câu
nói và thái độ của chị mà anh cho là khả nghi. Những câu nói và thái độ ấy
có thực lòng không? Hay có chứa đựng một chút giả dối, mặc dù giả dối
không có dụng ý? Cột thứ ba, dài nhất và cùng quan trọng nhất theo quan
điểm tâm hồn con người, ghi những điều có quan hệ trực tiếp hay gián tiếp
đến vợ anh và Xani Grenđixơn. Li Báctơn làm cuộc ghi chép đều đặn vào
“cuốn sổ” này không định nhằm một mưu đồ gì hết. Chỉ đơn giản là anh
không thể không ghi. Nếu như có thể thôi được cái công việc này, thì anh
sẽ vui vẻ mà chấm dứt nó ngay. Khốn nỗi anh đã nhiễm thói quen mọi thứ
đều phải rành rọt. Và mọi điều anh nhận xét thấy đều cứ như tự chúng xếp
vào từng cột một, ngoài ý muốn của anh.
Bây giờ mọi thứ anh đều nhìn một cách méo mó. Mỗi con ruồi anh đều
nhìn thành con voi, mặc dù anh biết rõ đấy chỉ là con ruồi. Cuối cùng anh
đã tìm đến Mắc Luâynơ, người mà có lần anh đã giúp cho một việc khá lớn.
Mắc Luâynơ là Giám đốc Sở cảnh sát điều tra. Li Báctơn hỏi ông ta: “Xani
Grenđixơn có phải người đào hoa không?” Người giám đóc cảnh sát không
trả lời gì hết. Li Báctơn kết luận: “Nghĩa là có chứ gì?” Nhưng ông ta cũng
vẫn im lặng.
Sau đấy ít ngày, Li Báctơn nhận được một tờ giấy mật có chữ ký của
Mắc Luâynơ, và đọc xong anh vội huỷ ngay như huỷ một vật nhơ bẩn nguy
hiểm. Kết luận tổng quát là: Kể từ khi vợ qua đời đến nay, Xani Grenđixơn
đã sống không buông tuồng nhưng cũng không phải hoàn toàn đúng đắn.
Cuộc hôn nhân giữa anh và vợ đã một thời từng là đề tài cửa miệng của
giới thượng lưu Honôlulu, vì họ yêu nhau say đắm, không phải chỉ trước
khi cưới mà cả khi đã chung sống với nhau rồi, cho đến tận khi chị vợ anh
chết một cách bi thảm cách đây đã mười năm, cả người lẫn ngựa đều trượt
khỏi con đường mòn Nanicu và rơi xuống vực thẳm. Và theo như Mắc
Luâynơ, trong một thời gian dài sau đó, Xani không hề chú ý đến người
phụ nữ nào. Còn về sau thì nếu anh ta có quan hệ với người phụ nữ nào thì
