được. Cậu phải nhận rằng cậu mới học độ năm tháng nay (…). Sự học nghề
của cậu chưa bắt đầu mà, chứng cứ là bản thảo cậu gởi cho tôi đó; nếu cậu
đọc những sách báo đương xuất bản thì sẽ nhận thấy ngay rằng truyện cậu
viết không thể đăng được…”.
Ta thấy càng từng trải, càng về già ông lại càng trọng hình thức, và bài
học đó ông đã phải dò dẫm tìm lấy trong khoảng mười năm.
Mùa xuân năm 1914, khi chiến tranh giữa Hoa Kỳ và Mễ Tây Cơ
không tránh khỏi, Jack London được một tờ báo mời làm thông tín viên.
Ông vui vẻ nhận lời, hy vọng sẽ viết được nhiều bài tường thuật có giá trị.
Trước khi ra chiến trường, ông đi thăm các cơ quan quân đội, thốt lên lời
này:
“Nếu người ta áp dụng cách tổ chức, cùng nhau phát minh khoa học để
cải thiện nhân sinh, chứ không phải để chém giết nhau thì thế giới này sẽ
đẹp biết bao!”. Thấy sự tàn phá ghê gớm của bom đạn, ông không tin rằng
có đại chiến giữa các cường quốc, vì theo ông, không dân tộc nào ngu dại
tới nỗi tự tử bằng cách dùng súng ống để giải quyết những xích mích với
một dân tộc khác, ông còn ngây thơ mà tuyên bố rằng nghề đi lính sẽ yên
ổn hơn nghề làm thợ: nghề làm thợ còn thường bị tai nạn về máy móc chứ
đi lính thì không bao giờ phải bắn nhau vì không có đại chiến nữa.
Không một dân tộc nào muốn chém giết nhau cả, những kẻ gây chiến
để thủ lợi thì vẫn còn, mà dân chúng thì răm rắp theo họ, và ít tháng sau đại
chiến nổ ở châu Âu. Lúc đó Jack London đau bao tử, mất ngủ, về trại dưỡng
sức.
Thấy đảng Xã hội bất lực, ông tuyên bố ra khỏi đảng rồi xuất bản thêm
cuốn Hải báo (Loup de mer).
Năm 1916, sức ông mỗi ngày mỗi suy, mà ông vẫn tiếp tục viết. Bệnh
bao tử nặng quá, không sao chữa được, ông mê man rồi tắt thở ngày 21
tháng 11, để lại bản thảo cuốn Cherry chưa viết xong.
Trước khi chết ông viết thư cho một bạn thân, bác sĩ Ecrison, dặn dò
những lời cuối cùng: “Hoả tán là cách độc nhất thích nghi, hợp lý và đoan
chính để cho đời khỏi bận về ta (…). Như vậy cũng tiện cho con cháu nữa.
Tại sao để cho thể xác thối nát của ta làm xấu cảnh thiên nhiên đi (…)? Vả
lại đọc sử ta chẳng thấy rằng bao nhiêu những gắng sức ích kỷ để vĩnh tồn
