tư bản không tiêu thụ hết phần của nó. Các ông có nhớ thời kì nước Anh
nắm rất nhiều trái khoán của chúng ta trong ngành đường sắt không? Sau
nhiều năm chúng ta đã mua lại những trái khoán đó. Như vậy nghĩa là thế
nào? Tư bản đã mua lại những trái khoán bằng cái phần không tiêu dùng
đến đó lấy trong phần mà tư bản không tiêu dùng hết. Vả lại, ngay từ khi
bắt đầu có hệ thống tư bản chủ nghĩa, tư bản chưa bao giờ tiêu dùng hết
phần của nó.
“Và bây giờ ta đi vào sự việc. Hàng năm, ở Mỹ sản xuất ra của cải. Lao
động mua lại và tiêu thụ hai tỉ. Tư bản không tiêu thụ hết hai tỉ còn lại. Còn
một số thừa lớn không tiêu thụ. Chỗ thừa ấy dùng để làm gì? Nó có thể
dùng làm gì? Lao động không thể tiêu thụ được vì lao động đã tiêu hết
lương rồi. Tư bản cũng không tiêu thụ hết chỗ thừa ấy, vì theo bản chất của
nó, nó tiêu thụ hết sức rồi còn đâu. Cho nên chỗ thừa vẫn còn đó. Nó có thể
dùng làm gì? Nó đã được dùng làm gì?
- Người ta bán nó ra ngoài, – ông Kowalt đáp, – tuy Ernest không hỏi
ông.
- Chính thế, – Ernest đồng tình. – Chính do chỗ thừa đó mà chúng ta
đang cần có thị trường ở ngoài. Chỗ thừa đó được bán ra ngoài. Nó bắt buộc
phải bán ra ngoài. Không có cách nào khác để giũ nó đi được. Và cái chỗ
thừa không tiêu thụ hết đó bán ra ngoài biến thành cái chúng ta gọi là cán
cân thương mại có lợi cho chúng ta… các ông vẫn đồng ý với tôi đấy chứ?
- Nhất định rồi, những điều ABC về thương mại ấy, nói ra làm gì cho
mất thì giờ, – ông Calvin nói xẵng. – Chúng tôi đều thuộc lòng cả rồi.
- Tôi phải trình bày kĩ lưỡng những điều ABC đó ra, chính là để làm
cho các ông hết cãi, – Ernest đáp. – Cái hay của nó là ở chỗ ấy. Và tôi sắp
làm cho các ông hết cãi ngay bây giờ đây. Nào!
“Nước Mỹ là một nước tư bản đã phát triển được tài nguyên của mình.
Do hệ thống công nghiệp tư bản chủ nghĩa của nó, nó có một số hàng thừa
không tiêu thụ phải cho thoát ra ngoài 2. Tình hình nước Mỹ như thế, mà
tình hình các nước tư bản phát triển khác cũng thế. Mỗi nước đều có một số
hàng thừa không tiêu thụ. Các ông đừng quên rằng họ đã buôn bán với
nhau, tuy thế nhưng số hàng thừa vẫn còn. Lao động ở tất cả các nước đó đã
tiêu hết tiền lương không mua được một tí hàng thừa nào nữa.
