lần tôi đến Nhà thờ dưới quyền Người cai quản. Người giảng kinh giống hệt
như Người vẫn hằng giảng ngày xưa, trước khi mắt Người nhìn thấy ảo ảnh.
Tôi thất vọng và thấy chướng cả tai. Như vậy tức là xã hội đã đánh cho
Người đến gục rồi sao? Người có phải là Người không kham nổi những cố
gắng phi thường đó và ngoan ngoãn đầu hàng cái trật tự hiện hành?
Tôi đến thăm Người trong toà nhà lộng lẫy của Người. Người thay đổi
một cách thảm hại. Người gầy hẳn đi và trên mặt có nhiều nét trước kia tôi
chưa bao giờ thấy. Rõ ràng là Người bối rối vì tôi đến. Trong khi nói
chuyện, Người kéo tay áo hoài, ông ra vẻ bứt rứt lắm; mắt Người không để
yên mà nhìn ngang nhìn ngửa, nhìn đủ mọi phía để tránh gặp mặt tôi. Tâm
trí Người như đang bận nghĩ một việc gì; trong câu chuyện của Người, có
những chỗ ngắt quãng kì lạ, những chỗ thay đổi chủ đề đột ngột và Người
nói đầu Ngô mình Sở không đâu vào đâu cả. Có thể nào đây lại là con
người trầm tĩnh, giống hệt đức Chúa, có đôi mắt trong sáng, cái nhìn mạnh
bạo và tâm hồn cứng cỏi mà tôi đã từng biết xưa kia: Người đã bị nhào nặn
lại. Người đã bị làm cho khiếp nhược đến phải quy hàng. Tâm hồn Người
mềm yếu quá. Nó không đủ sức mạnh để đương đầu với bầy chó sói có tổ
chức trong xã hội.
Tôi cảm thấy buồn không sao tả xiết. Người nói năng mập mờ, khó
hiểu và rất lo sợ những điều tôi có thể nói ra, thành thử tôi không có bụng
dạ nào để hỏi han Người nhiều. Người nói xa xôi về bệnh tình của Người.
và chúng tôi nói chuyện nhát gừng về Nhà thờ, về việc chữa cái dương cầm
và những việc từ thiện nhỏ nhặt; và Người nhìn tôi ra về, vẻ nhẹ nhõm hiện
rõ trên nét mặt. Trước thái độ đó, tôi những muốn bật cười, giá như tim tôi
không ứ đầy nước mắt.
Ôi, người anh hùng bé nhỏ đáng thương! Giá tôi biết rõ như thế nhỉ!
Người đang chiến đấu như một người khổng lồ, thế mà tôi không ngờ đến.
Đơn thương độc mã giữa hàng triệu đồng loại. Người đang tiến hành cuộc
chiến đấu của Người. Người rất ghê sợ không khí của nhà điên, nhưng
Người vẫn muốn trung thành với chân lí và lẽ công bằng. Bị hai cái đó
giằng xé, Người đã quyết tâm bám chặt lấy chân lí và lẽ công bằng, nhưng
Người đơn độc đến nỗi ngay tôi Người cũng không dám tin. Người đã học
bài học kinh nghiệm của Người quá kĩ. Nhưng chỉ ít lâu sau, tôi biết rõ thái
