rồi. Suốt đời tôi đi khâu thuê, ở bên nước tôi ngày trước, rồi ở cái đất San
Francisco này nữa; tất cả ba mươi ba năm rồi.
"Nếu được trả tiền nhà thì mọi việc đều ổn thoả cả. Ông chủ nhà ông ấy
tử tế lắm, nhưng ông ấy phải thu tiền nhà. Thế là phải, chứ còn gì nữa. Cái
buồng này ông ấy chỉ lấy có ba đô-la. Như vậy là rẻ lắm rồi. Nhưng mỗi
tháng xoay được ba đô-la có phải là chuyện dễ đâu?
Bà cụ lại không nói nữa và vừa gật gù vừa tiếp tục ngồi khâu. - Như
vậy, cụ chi tiêu chắc là phải dè xẻn lắm nhỉ, - tôi hỏi. Bà cụ gật đầu.
- Sau khi trả tiền nhà rồi, thì cũng không đến nỗi lắm. Dĩ nhiên, mua
thịt về ăn thì không được. Cũng không có sữa để pha cà-phê. Nhưng ngày
nào cũng được một bữa, và thỉnh thoảng lại được hai bữa.
Bà cụ nói câu sau cùng đó một cách tự hào. Giọng bà cụ đượm một vẻ
đắc thắng. Nhưng trong khi bà cụ im lặng ngồi khâu, tôi nhận thấy đôi mắt
vui vui của bà cụ giấu một nỗi buồn ghê gớm và hai bên mép của bà cụ rũ
xuống. Mắt bà cụ nhìn tận đâu đâu. Bà cụ vội vã đưa tay lên dụi mắt cho
khỏi mờ để tiếp tục khâu cho tốt.
- Không, không phải cái đói nó làm cho người ta đau lòng đâu, - bà cụ
giải thích. - Đói mãi nó cũng quen đi. Tôi khóc chính là vì đứa con gái tôi.
Nó đã bị máy nghiến chết. Nó làm việc đó vất vả thật, nhưng tôi không hiểu
sao được. Nó rất khoẻ. Nó còn trẻ, mới có bốn mươi, và nó mới làm được
ba mươi năm. Kể ra, nó bắt đầu có sớm quá thật, nhưng mà nhà tôi mất. Nồi
hơi trong xưởng nhà tôi làm bị nổ. Bà bảo lúc ấy chúng tôi còn biết xoay xở
ra sao nữa? Nó lên mười nhưng nó khoẻ lắm. Khốn nạn, cái máy may đã
giết mất con tôi. Đúng như thế. Nó giết chết con bé, mặc dầu con bé làm
nhanh nhất xưởng. Tôi cứ nghĩ đến chuyện đó luôn, thành ra tôi biết. Vì thế
tôi không thể làm việc ở xưởng được. Cái máy may làm cho đầu óc tôi quay
cuồng lên. Lúc nào tôi cũng nghe thấy nó bảo: "Tao giết nó, tao giết nó!"
Và cái máy cứ kêu lên như thế suốt ngày. Tôi nghĩ đến con tôi, không tài
nào làm việc được nữa.
Đôi mắt già nua của bà cụ lại nhoà đi một lần nữa, và bà cụ phải lau
nước mắt trước khi tiếp tục khâu. Tôi nghe thấy đức Giám mục lật đật bước
lên cầu thang, liền mở cửa. Trông Người mới ngộ làm sao chứ? Người cõng
trên lưng một nửa túi than, bên trên có một tí củi thanh để nhóm lửa. Mặt
