giời đó kéo dài trong nhiều phút rồi im bặt. Rõ ràng các đồng chí của chúng
tôi ở trong một toà nhà, còn bọn lính đánh thuê thì chiếm toà nhà trước mặt,
và hai bên đang bắn nhau qua phố. Nhưng chúng tôi không thể nói được
bên nào là bên nào. Không biết toà nhà nào là do các đồng chí của chúng tôi
chiếm, toà nhà nào do bọn lính đánh thuê chiếm.
Giữa lúc ấy, dòng người tiến vào trong phố đi gần đến chỗ chúng tôi.
Lúc mấy hàng đầu đi ngang qua những toà nhà đang đánh nhau, cả hai bên
lại hoạt động. Một bên ném bom xuống dưới phố liền bị bên kia tấn công là
bắt buộc phải đối phó lại. Do đó mà chúng tôi biết toà nhà nào do các đồng
chí chúng tôi chiếm lĩnh. Họ làm như vậy rất có lợi vì đã cứu được những
người đồng chí dưới phố khỏi bị quân địch ném bom xuống. Hartman nắm
lấy cánh tay và kéo tôi vào một cái cổng lớn. - Không phải đồng chí chúng
mình đâu! - Hartman nói như thét vào tai tôi.
Những cửa đi vào bên trong đều đã khoá chặt. Chúng tôi không trốn đi
đâu được. Một lúc sau, những hàng người đi đầu đổ tới. Đây không phải là
một đội ngũ chỉnh tề, mà là một đám ô hợp, một dòng nước lũ khủng khiếp
tràn ngập đường phố. Đám dân của vực thẳm cuồng dại vì rượu và khổ ải
cuối cùng đã vùng dậy và đang gầm thét đòi phanh thây uống máu bọn chủ.
Trước đây, tôi đã nhìn thấy đám dân của vực thẳm, vì đã từng đi qua những
khu lao động ngập ngụa, và tôi tưởng rằng mình đã hiểu rõ họ, nhưng giờ
đây, tôi thấy rằng tôi đang nhìn họ lần này là lần thứ nhất. Cái vẻ lãnh đạm
âm thầm của họ đã biến hẳn. Trông họ lúc này đầy năng động tính và rất dễ
sợ. Họ đổ qua trước mặt chúng tôi thành những làn sóng cụ thể của sự giận
dữ, gầm lên, rít lên, y hệt một lũ thú ăn thịt sống, say vì rượu vừa cướp
được trong các kho, say vì căm thù, say vì máu - một đám đàn ông, đàn bà,
trẻ con, rách bươm như xơ mướp, với những bộ óc tối tăm, hung dữ, đã mất
cả cái cốt cách thiêng liêng giống như thần thánh mà chỉ còn là một bầy ma
quái, một đàn vừa bú dù vừa cọp, một lũ ho lao gầy mòn, một lũ súc vật tải
đồ đầy lông lá với những bộ mặt đã bị cái xã hội lang sói hút hết cả nhựa
sống, với những thân hình sưng húp lên vì thú tính và tội lỗi, với những cái
đầu tử thần và râu tóc xồm xoàm, với một lứa tuổi thanh niên thối tha và
một lứa tuổi già thối tha. Một lũ quỷ thân hình cổ quái, xiêu vẹo, bị tàn phá
bởi bệnh tật và mối lo sợ kinh niên vì đói khát - rác rưởi và cặn bã của cuộc
