Martin đã lý tưởng hóa cái “xã hội thượng lưu” - nơi anh cảm thấy
dường như có “sự hào hiệp của tâm hồn, những tư tưởng trong sạch và cao
thượng, cuộc sống tinh thần khẩn trương…” Trải qua bao nhiêu thiếu thốn,
vấp phải những khó khăn gian khổ không kể siết trên đường đời, cuối cùng,
anh đã đạt được vinh quang và giàu có, trở thành một nhà văn nổi tiếng.
Nhưng càng gần gũi “thế giới thượng lưu” bao nhiêu anh càng cảm thấy cô
đơn bấy nhiêu, càng nhận thấy bộ mặt giả dối của nó.
Con đường đời của Martin là cả một chuỗi vỡ mộng cay đắng và cuối
cùng đã đẩy anh tới chỗ tự tử.
Ngay từ khi còn là một thủy thủ bình thường, Martin đã thấy kiến thức
chân chính dường như chỉ có thể tìm thấy trong “xã hội thượng lưu.” Cái vẻ
học thức và tinh tế trong gia đình người chủ nhà băng Morse mà lần đầu
tiên anh bước chân vào đã làm anh như mê đi. Nhưng anh càng say mê hơn
đối với Ruth cô con gái nhà Morse – anh tưởng thấy tất cả sự trong trắng và
cái đẹp tinh thần của cô. Nhưng rồi chẳng bao lâu sau, anh đã nhận thấy cái
vẻ đẹp bên ngoài của những con người này chứa đựng cái ích kỷ, sự buôn
bán bẩn thỉu và sự trống rỗng tinh thần. Trước đây, trong thời gian ngắn,
anh đã nhìn vào cái xã hội bạn bè nhà Morse một cách thành kính, giờ đây
anh thấy họ là những kẻ nhỏ nhen với những tư tưởng nhỏ nhe, té ra cái nền
học vấn thực sự của nhà Morse, của bạn hữu và những người quen biết họ
chỉ là một nền học vấn mù quáng.
Martin Eden là một nghệ sĩ hiện thực chân chính đã nhìn thấy giá trị
của nghệ thuật trước tiên là ở tính chân thật của nó. Trong những truyện
ngắn của mình, Martin đã vạch trần khuynh hướng sợ sự thực và tô hồng
cuộc sống. Nhưng nghệ thuật hiện thực chân chính thù địch với cái xã hội
anh đương sống. Trong cái thế giới của đồng tiền, Martin không thể tìm
được sự đồng cảm và ủng hộ. Một viễn cảnh đen tối của cái đói rét vẫn chờ
đợi con người nghệ sĩ như thế. Và càng xa lánh giai cấp mình, Martin càng
cảm thấy một nỗi cô đơn ghê gớm. Anh đã thấy là trong cái xã hội anh đang
sống, nghệ thuật không tùy thuộc ở giá trị chân chính của nó mà là ở tên
tuổi của nhà văn. Martin đã nói một cách đúng đắn rằng thành công của anh
một phần cũng là do tình cờ. Anh không đánh giá quá cao sự nổi tiếng của
mình.
