giáo ở các trường trên đất này đều ngưỡng mộ coi Vanderwater như ông
thần trong giới phê bình văn học ở Mỹ. Ấy vậy mà, anh đã đọc những bài
viết lảm nhảm của hắn ta, và đối với anh hình như đó là biểu hiện đầy đủ
nhất, của một thằng ngốc. Thật thế, hắn ta không hơn gì một tay nói sáo
buồn tẻ như Gelett Burgess
[68]
nói. Prap thì cũng chẳng hơn gì. Như cuốn
“Rêu độc” của hắn chẳng hạn, viết thì văn hoa lắm, không đặt sai một dấu
phẩy, giọng văn thì ái chà... chà, mới cao quý, cao quý chứ. Hắn là một nhà
phê bình được trả hậu hĩ nhất ở nước Mỹ này. Nhưng, trời ơi! Hắn không
phải là một nhà phê bình chút nào. Ở Anh người ta làm công việc phê bình
tốt hơn.
“Nhưng điểm lý thú là lời lẽ nghe ra có vẻ hợp với đại chúng lắm, văn
hoa, đạo lý, và có vẻ tự mãn. Những bài phê bình của các ông ấy làm cho
anh nhớ tới một ngày Chủ nhật ở Anh
[69]
. Họ là cái loa của đại chúng. Họ
tôn các ông giáo sư văn học Anh của em lên, và các ông giáo sư văn học em
cũng tôn họ lên. Nhưng trong bất cứ một cái sọ nào của bọn họ cũng chẳng
có lấy được một tư tưởng độc đáo. Họ chỉ biết những cái đã được xác định.
Tâm hồn họ yếu đuối và những cái đã được xác định nó in ngay vào con
người họ dễ dàng như nhãn hiệu in vào một chai bia. Công việc của họ là
bắt tất cả những chàng trai trẻ học ở Trường đại học phải xua đuổi khỏi đầu
óc mình bất cứ một tư tưởng độc đáo le lói nào may ra có được ở trong đó
và in vào đầu các chàng trai ấy tất cả những nhãn hiệu đã được xác định.”
Nàng trả lời:
“Khi em đứng về phía tư tưởng chính thống, thì em nghĩ rằng em gần
với chân lý hơn anh là con người cứ hò hét quay cuồng như một gã đã phá
thần tượng ở đảo Nam Hải.”
“Chính những nhà truyền giáo là những kẻ đã phá thần tượng,” gã cười
lớn, “bất hạnh thay, tất cả những giáo sĩ đều vắng đi truyền giáo trong đám
vô thần, vì thế ở nhà chẳng còn ai để mà phá hủy những thần tượng cổ lỗ là
ông Vanderwater và ông Prap.”
“Và cả những giáo sư Đại học nữa chứ!” Nàng thêm.
Gã lắc đầu quả quyết. “Không, những giáo sư khoa học phải tồn tại. Họ
là những người thực sự vĩ đại. Nhưng nên đem mà chặt cổ hết chín phần
mười các ngài giáo sư văn học Anh, những con vẹt đầu óc nhỏ bé ấy đi!”
