Sáng hôm đó, Martin Eden không đi tìm việc. Mãi đến gần chiều gã
mới dứt cơn mê sảng, gã đưa cặp mắt nhức nhối nhìn quanh phòng. Mary,
một đứa trong lũ con của Maria Silva lên tám tuổi, đang ngồi trông nom gã;
thấy gã hồi tỉnh lại, nó rú lên. Maria đang ở bếp vội chạy vào. Chị đặt bàn
tay đầy chai lên trán nóng rừng rực của gã và bắt mạch.
“Cậu muốn ăn không?” Chị hỏi.
Gã lắc đầu. Gã không thấy thèm ăn chút nào, và gã tự hỏi trong đời gã
có lúc nào gã thấy đói không.
“Tôi ốm, chị Maria ạ.” Tiếng gã nói yếu ớt. “Bệnh gì thế nhỉ? Chị có
biết không?”
“Cúm đấy!” Maria trả lời. “Chỉ một, hai ngày rồi lại khoẻ thôi. Bây giờ
đừng ăn thì hơn. Rồi tha hồ ăn, có thể là mai sẽ ăn được.”
Martin không quen với ốm đau, khi Maria và cháu nhỏ ra khỏi phòng,
gã cố gượng dậy mặc quần áo. Với một ý chí mãnh liệt, tuy đầu óc vẫn còn
choáng váng, mắt vẫn còn nhức nhối không mở ra được, gã cố lê ra giường
chỉ để đứng chết lặng đi bên bàn làm việc, giác quan như tê liệt. Nửa giờ
sau, gã cố quay được về giường, và gã đành phải nằm xuống, nhắm nghiền
mắt lại, phân tích bệnh trạng của mình và những cơn đau khắp mình mẩy.
Lúc lúc, Maria lại vào để thay cái khăn đắp nước lạnh trên trán gã. Còn chị
để cho gã nằm yên, khéo léo không hỏi chuyện, sợ làm gã bực dọc. Điều đó
làm cho Martin cảm động, thầm biết ơn và gã khẽ nói một mình: “Maria,
chị sẽ có một trại bò sữa, chắc chắn là có, chắc chắn như vậy.”
Rồi gã nhớ lại tất cả cái quá khứ ngày hôm qua đã bị chôn vùi từ lâu.
Hình như có cả một quãng đời đã trôi qua từ lúc gã nhận được bức thư của
tờ Xuyên lục địa nguyệt san: cả một quãng đời đã trôi qua từ lúc mọi
chuyện thế là kết thúc và một trang mới đã mở ra. Gã đã dốc sức, dốc hết
sức và bây giờ thì gã bị gục, nằm xuống ở đây. Nếu gã không tự để mình
chết đói, thì bệnh cúm đã chẳng có thể tấn công được gã thế này. Gã đã bị
đánh gục và không còn đủ sức mạnh để đẩy lùi mầm bệnh xâm nhập vào cơ
thể. Kết quả là như thế này đây.
“Viết sách chứa đầy một thư viện để rồi mà chết thì phỏng được cái lợi
gì?” Gã hỏi to. “Đấy không phải là chỗ đứng của ta. Ta không dính vào
