lại, dạo này gã không còn có nhiều dịp gặp gỡ ở ngay nhà nàng. Bà Morse
đang tích cực tiến hành kế hoạch tiếp tân của mình. Những người hào hoa
phong nhã gã thường gặp ở đó và cách đây không lâu gã hằng ngưỡng mộ
thì bây giờ đã làm cho gã phát ngấy lên. Họ không còn là những người hào
hoa phong nhã nữa. Gã trở nên cáu kỉnh, bẳn gắt, một là vì cuộc sống khó
khăn quá, làm việc nhiều quá, lại gặp toàn chuyện thất vọng và cũng là vì
chuyện trò của những người như vậy, làm cho gã phát điên lên. Không phải
là gã tự thị một cách quá đáng. Đem so sánh với trí óc của những nhà tư
tưởng gã được đọc trong sách, gã thấy trí óc họ chật hẹp quá. Ở nhà Ruth
quả thật gã chưa hề gặp một người nào có trí óc rộng rãi, chỉ trừ giáo sư
Caldwell, mà giáo sư Caldwell thì gã lại chỉ được gặp ở đó có một lần. Còn
tất cả bọn kia đều chỉ là một lũ ngớ ngẩn, ngốc nghếch, nông cạn, giáo điều
và ngu xuẩn. Chính sự ngu xuẩn đó đã làm cho gã ngạc nhiên. Không biết
họ học hành gì? Không biết họ đem dùng vốn liếng học vấn của họ vào
đâu? Họ cũng đọc những sách mà gã được đọc. Tại sao họ không rút ra
được một cái gì từ những cuốn sách đó?
Gã biết rằng ở trên đời này có những bộ óc vĩ đại, có những nhà tư
tưởng sâu sắc, vững vàng. Gã đã thấy những người ấy trong sách, những
cuốn sách đã giúp gã có một nền học vấn vượt xa cái tiêu chuẩn của nhà
Morse này. Và gã biết rằng có thể tìm thấy được ở trên đời này những nhà
trí thức cao hơn cái bọn ở nhà Morse. Gã đã đọc những cuốn tiểu thuyết xã
hội Anh, ở đó gã đã thấy những người đàn ông, đàn bà nói chuyện chính trị
và triết học. Gã đã đọc thấy ở những thành phố lớn, ngay cả ở nước Mỹ này,
có những phòng khách là nơi tụ hội của nghệ thuật và trí tuệ. Trước đây, gã
đã quan niệm một cách ngớ ngẩn rằng tất cả những người ăn mặc sang
trọng thuộc tầng lớp trên giai cấp công nhân đều là những người có khả
năng trí tuệ và hiểu được cái đẹp. Gã đã cho rằng văn hóa và đô la luôn luôn
đi đôi với nhau, gã đã bị đánh lừa để tin rằng đi học ở trường đại học và tài
cao học rộng chỉ là một.
Được, gã quyết phấn đấu để đi xa hơn, lên cao hơn. Và gã sẽ mang
Ruth đi với gã. Gã yêu nàng tha thiết và gã tin rằng ở bất cứ đâu Ruth cũng
sáng ngời. Gã thấy rất rõ là đã bị hạn chế nhiều trong môi trường sống ban
đầu của mình, và vì thế, bây giờ gã cũng thấy nàng bị hạn chế như vậy.
