- Vậy thì hẳn ngài sẽ hiểu cái định nghĩa về triết học mà tôi sắp nói đây.
Nhưng trước khi nói, tôi thách ngài tìm ra chỗ tôi sai, nếu không xin ngài
hãy cứ dựa cột mà nghe đúng như một nhà siêu hình học. Triết học chẳng
qua là một khoa học bao trùm lên trên tất cả các khoa học. Nó cũng theo
một phương pháp suy luận như bất cứ một khoa học riêng biệt nào. Cũng
dùng phương pháp suy luận đó, tức là phương pháp quy nạp, triết học đúc
tất cả những khoa học riêng biệt thành một khoa học lớn. Như Spencer đã
nói, những luận cứ của bất cứ một khoa học riêng biệt nào cũng là những tri
thức đúc kết có tính chất bộ phận. Triết học tổng hợp những tri thức do tất
cả các khoa học đem lại. Triết học là khoa học của khoa học, là khoa học
chủ đạo, gọi như thế cũng được. Ngài thấy định nghĩa của tôi thế nào?
- Rất hay, rất có giá trị, – bác sĩ Hammerfield lẩm bẩm một cách
ngượng nghịu.
Nhưng Ernest không tha. Anh cảnh cáo:
- Xin ngài nhớ cho rằng định nghĩa của tôi hết sức tai hại cho siêu hình
học. Nếu ngài không vạch được một sơ hở nào trong định nghĩa của tôi thì
sau này ngài không thể đưa ra những lập luận siêu hình với tôi được đâu.
Ngài sẽ phải tìm chỗ sơ hở đó suốt đời và im lặng một cách siêu hình cho
đến khi tìm ra thì thôi.
Ernest chờ. Gian phòng im phăng phắc. Bác sĩ Hammerfield điếng
người đi. Ông bối rối quá. Trận tấn công bằng búa tạ của Ernest làm cho
ông mất hết tinh thần. Ông không quen tranh luận mộc mạc, thẳng thừng
như thế. Ông nhìn quanh bàn để cầu cứu nhưng không ai trả lời hộ ông. Tôi
bắt gặp ba tôi lấy khăn ăn che miệng cười.
- Còn một cách khác nữa để đánh đổ các nhà siêu hình học, – Ernest
nói, khi bác sĩ Hammerfield đã hoàn toàn đuối lý.
– Hãy xét họ bằng việc làm. Họ đã làm gì cho nhân loại, ngoài việc
thêu dệt ra những ảo ảnh lông bông và lẫn lộn cái bóng mình là thần thánh?
Tôi công nhận là họ có thêm thắt được một vài trò vui cho nhân loại: nhưng
thử hỏi họ đã làm được điều gì lợi ích thiết thực cho loài người? Họ triết kỳ
– Tôi xin lỗi đã dùng sai danh từ này – rằng trái tim là nơi phát ra những
xúc cảm trong khi các nhà khoa học tìm ra những kết luận về sự tuần hoàn.
Họ la lối lên rằng đói kém và dịch tễ là do trời gây ra, trong khi các nhà
