- Chao ôi, thưa quý ngài, – Ernest mỉm cười, – tôi tưởng ngài chịu thua
rồi cơ đấy. Ngài vẫn chưa tìm ra một chỗ sơ hở nào trong định nghĩa của tôi
về triết học. Ngài vẫn đang đứng trên mây xanh. Nhưng đó là tập quán của
nhà siêu hình học, và tôi cũng sẵn lòng tha thứ cho ngài. Không, tôi nhắc
lại, siêu hình học không có liên quan gì đến cái đó hết. Bánh mì và bơ, lụa
và đồ trang sức, đô-la, tiền bạc và thêm vào đó, sự phong toả những đường
bộ để thông thương với Ấn Độ là những điều đã gây ra những cuộc du hành
thám hiểm. Sau khi Constantinople thất thủ năm 1453, người Thổ Nhĩ Kỳ
phong toả những đường đi của những thương đoàn sang Ấn Độ. Các thương
nhân ở châu Âu tìm một con đường khác. Đó là nguyên uỷ của những cuộc
du hành thám hiểm. Columbus giong buồm đi tìm một con đường mới để
sang Ấn Độ. Sử sách chép rành rành như thế. Tiếp theo đó, ngưòi ta học
được nhiều điều mới về thiên nhiên, người ta biết trái đất to bao nhiêu, hình
thù thế nào, và thế là thuyết của Ptolemy đi đời.
Bác sĩ Hammerfield ữ hừ.
- Ngài không đồng ý với tôi? – Ernest hỏi. – Vậy thì tôi sai ở chỗ nào?
- Tôi chỉ có thể xác định lập trường của tôi là như thế thôi, – bác sĩ
Hammerfield trả lời sẵng. – Vấn đề đó dài quá, không thể đi sâu bây giờ
được.
- Đối với nhà khoa học thì chẳng có chuyện gì là dài quá cả. – Ernest
nói nhẹ nhàng. – Chính vì thế mà nhà khoa học đạt được tới đích. Chính vì
thế mà người ta tìm ra châu Mỹ.
Tôi sẽ không tả lại tất cả buổi tối hôm đó, mặc dầu tôi thích nhớ lại
từng lúc, từng chi tiết, nhớ lại những giờ phút đầu tiên tôi bắt đầu quen
Ernest Everhard.
Cuộc tranh luận rất sôi nổi, và các vị mục sư đều đỏ mày say mặt, nhất
là lúc Ernest gọi họ là những triết gia lãng mạn, những người chiếu ảo đăng
và những thứ tương tự. Và anh luôn luôn chặn họ lại để lôi họ về với thực
tế. Mỗi lần giáng xong một đòn quyết định, anh lại tuyên bố một cách đắc
thắng: “Thực tế là như thế, thưa ngài, một thực tế không ai cãi được”.
Người anh tua tủa những thực tế. Anh dùng thực tế để quèo họ ngã, anh mai
phục họ bằng thực tế, anh lấy thực tế đánh tới tấp vào họ như những trận
mưa bom.
