hai chúng mình cũng được dạy dỗ như nhau, tôi tưởng tượng chúng mình
giống hệt hai anh em trong vở kịch Trường học làm chồng mà….
ANXEXTƠ:
Trời ơi, thôi, đừng có ví von nhạt nhẽo như thế.
PHILANH:
Không, thực tình mà nói, anh phải bỏ cái thói mạt sát vô cớ ấy
đi. Anh có làm gì đi nữa, thế gian này cũng chẳng thay đổi được đâu. Anh
đã thiết tha muốn thành thật, thì tôi cũng thành thật thưa với anh là cái bệnh
của anh đi đến đâu cũng làm trò cười cho thiên hạ. Anh bất bình với thói
tục ngày nay đến thế thì chỉ tổ làm cho lắm người thấy anh lố bịch mà thôi.
ANXEXTƠ:
Càng hay! Hừ! Càng hay! Tôi chỉ mong có thế. Đấy là một dấu
hiệu rất tốt cho tôi, và tôi rất vui mừng vì thế. Theo tôi, tất cả mọi người
đều bỉ ổi đến mức nếu họ cho tôi là người hiền thì tôi lại lấy làm bực mình.
PHILANH:
Anh oán ghét loài người lắm thế!
ANXEXTƠ:
Phải, tôi căm ghét một cách ghê tởm loài người.
PHILANH:
Thế khắp thế gian này, anh ghét tất cả không trừ một mống nào
hay sao? Trong thời đại chúng ta đây, còn có những người...
ANXEXTƠ:
Không, tôi căm thù toàn thể loài người; tôi ghét tất cả mọi
người. Kẻ thì độc ác bất nhân; kẻ thì dung túng bọn người độc ác, và không
oán hờn mãnh liệt chúng như những tâm hồn đạo đức oán hờn thói xấu.
Đấy, cái thằng có việc kiện cáo với tôi, rành rành nó là một thằng đểu giả,
thế mà người ta vẫn chiều ý, bao dung nó, thật là phi lý hết sức; dưới cái
mặt nạ của nó, ai mà không biết thừa nó là một thằng phản trắc, ai mà
không biết tỏng nó là một con người như thế nào. Con mắt nó có đưa đẩy,
miệng lưỡi nó có uốn dẻo như kẹo, thì cũng chỉ đánh lừa được những người
xa lạ mới ở đâu đến. Cái thằng khố dây ấy, đáng lẽ phải vạch mặt chỉ tên nó
ra, thế mà nó luồn lọt bẩn thỉu thế nào cũng len chân được vào xã hội
thượng lưu, chiếm được địa vị cao sang làm cho tài năng phải giận dữ, đạo
đức phải tủi thẹn. Ở khắp nơi, dù nó có được tặng những danh hiệu đáng hổ
thẹn đi nữa, nhưng có ai công nhận cái danh dự khốn nạn của nó đâu. Hễ có
ai bảo nó là một thằng bịp bợm, đê tiện, xỏ lá thì mọi người đều cho là phải,
chẳng ai phản đối cả. Mặc dầu vậy, cái thằng giả nhân giả nghĩa ấy đi đâu
cũng được trọng vọng. Người ta đon đả với nó, cười với nó, đâu nó cũng
