kháng colicin; và tới lượt chúng, loại vi khuẩn kháng colicin lại dùng
khả năng miễn dịch của chúng để thế chỗ loài sản sinh ra colicin.
Người ta đã chứng minh rằng thế cân bằng tự thành lập này
giữa vài chiến lược khác nhau là một phần quan trọng trong sự đa
dạng sinh học. Nếu một loài mất đi và kéo theo chúng là chiến
lược mà chúng áp dụng để sinh tồn, thì thế cân bằng chiến lược
với các loài khác cũng biến mất, khi đó tất cả đều bị hủy hoại
ngoại trừ một loài. Chẳng hạn, nếu loại thằn lằn hoa đực cổ cam
đột nhiên biến mất, thì loại cổ vàng cũng sẽ sớm tuyệt chủng bởi
chiến lược lén lút của chúng sẽ bị chiến lược phòng vệ gắt gao của
loại cổ xanh đánh bại. Lúc đó, sẽ chỉ còn loại cổ xanh tồn tại. Tiến
trình hủy hoại tương tự cũng diễn ra ở các loài cây cối: khi một loài
biến mất, các loài khác sẽ biến mất theo. Chỉ có kịch bản kéo-
búa-bao, trong đó mỗi chiến lược đều là sự đáp trả tốt nhất trước
hai chiến lược còn lại, mới duy trì được sự cân bằng.
Chiến lược thứ ba: Rút lui
Kịch bản kéo-búa-bao trong tự nhiên đã tạo nên tình huống
trong đó không một chiến lược riêng lẻ nào có thể áp đảo được các
chiến lược khác. Các lý thuyết gia trò chơi tranh luận rằng ta có
thể sử dụng cách tiếp cận tương tự để giải quyết vấn đề Kẻ ngồi
không hưởng lợi, trong đó chiến lược gian lận nhằm lợi dụng
nguồn tài nguyên chung mà không góp phần bảo vệ có thể nhanh
chóng áp đảo chiến lược hợp tác cùng đóng góp nếu không có
những ràng buộc như sự phản đối của xã hội. Tôi đã từng chứng
kiến một ví dụ cho thấy sự gian lận có thể nhanh chóng chiếm
thế áp đảo như thế nào tại ngôi trường mẫu giáo ở địa phương. Khi
ấy, có một đứa trẻ mới đến lớp – ở nhà, bố mẹ đứa trẻ này luôn tự
cất đồ chơi cho con chứ chưa từng yêu cầu thằng bé tự cất chúng
sau khi chơi xong. Tới lúc những đứa trẻ khác trong lớp cùng nhau
cất đồ chơi vào cuối ngày, thằng bé liền nổi loạn và gian dối
