thân là một trong những động lực chính của chúng ta, và chúng ta
đánh giá các chiến lược khác nhau tùy thuộc chúng phục vụ lợi ích
đó như thế nào. Các nghịch lý và vấn đề sẽ xuất hiện khi chiến
lược hợp tác vốn nhằm dẫn tới kết quả khả quan nhất cho mọi
bên liên quan, nhưng mỗi bên lại muốn đạt kết quả tốt hơn cho
bản thân mình, để rồi mắc kẹt trong tình cảnh tồi tệ bởi chính
lòng tham của mình, hệt như con tôm hùm bị bắt vào lọ vậy.
Phê phán lòng tham cũng không ích gì, tuy việc này thực ra cũng
hữu ích nếu mọi người (và các quốc gia) chịu chấp nhận hưởng
đúng phần mình trong nguồn tài nguyên của thế giới. Quan trọng
hơn, chúng ta phải hiểu rõ cái bẫy; đây chính là bước đầu tiên để tìm
đường thoát khỏi nó, đồng thời đạt được những giải pháp mang tính
hợp tác để giải quyết vấn đề.
Cái bẫy này tồn tại với chúng ta từ rất lâu. Ta có thể tìm thấy
nhiều dẫn chứng từ Kinh thánh, Kinh Koran, các thư tịch cổ, sách sử,
cốt truyện tiểu thuyết, kịch opera và nhiều câu chuyện tin tức hiện
đại. Tuy nhiên, phải đến cuối thập niên 1940, chúng ta mới hiểu rõ
bản chất thật của cái bẫy này, khi lý thuyết trò chơi xuất hiện và
giúp John Nash, nhà toán học đoạt giải Nobel (tên nhân vật phản
diện chính bị tâm thần phân liệt trong bộ phim Một tâm hồn
đẹp
) hé lộ cơ chế bên trong của nó.
Và cơ chế bên trong đó cũng là chủ đề chính của cuốn sách
này. Chúng ta bắt gặp chúng trong hàng loạt thế lưỡng nan xã hội
vốn được các lý thuyết gia trò chơi đặt cho những cái tên sống
động. Một trong số đó là Bi kịch của cái chung. Một ví dụ nổi tiếng
khác nữa là Thế lưỡng nan của người tù, ví dụ điển hình cho hình
thức thỏa thuận lời khai
ở Mỹ và cũng là chủ đề của chương 1.
Tiếp đến là trò chơi Kẻ nhát gan (từng suýt gây thảm họa thế giới
khi Kennedy và Khrushchev sử dụng nó trong cuộc khủng hoảng tên
