ngồi lê đôi mách và đổi phe là nguyên liệu cho nhiều cuốn tiểu
thuyết; chỉ cần nhìn qua bất kỳ tờ báo nào, bạn sẽ nhận thấy
ngay một tỷ lệ đáng kể các câu chuyện liên quan tới những vấn đề
trên.
Nếu kiến, ong mật và ong bắp cày có đọc báo, thì những tờ báo
của chúng sẽ không có những câu chuyện như vậy, bởi gien của chúng
đã được lập trình để tạo thành những liên minh lớn trong đó mọi cá
thể đều tham gia và không thể thoát ra được. Phương án thay thế
nhằm bảo toàn tính cá nhân của chúng ta chính là trả phí liên minh
để khích lệ mọi người hợp tác trong những nhóm nhỏ hơn. Dĩ nhiên,
ngay cả như thế thì các vấn đề của chúng ta cũng chỉ mới bắt
đầu mà thôi. Sau khi bắt đầu hợp tác, chúng ta phải tìm cách duy
trì nó, mà đây lại không phải nhiệm vụ dễ dàng nhất là khi chúng ta
không thực sự tin tưởng lẫn nhau.
Sự cam kết
Liệu có cách nào bảo đảm con người sẽ giữ nguyên cam kết hợp
tác nếu không có lòng tin tưởng hay không? Trong chương 2, tôi đã
phát biểu rằng cách đáng tin nhất – cách sẽ phát huy hiệu quả cho
dù các bên không thể hoặc không muốn giao tiếp với nhau – là tạo
ra một sự đồng thuận tự thực thi. Thông thường, điều này có nghĩa
rằng ta sẽ biến thỏa thuận thành hình thức một điểm cân bằng
Nash, trong đó các bên sẽ phải chịu thiệt hại nếu độc lập tìm cách
thoát thân, thế nên họ sẽ mắc kẹt trong tình huống hợp tác. Nếu
họ có thể giao tiếp và thương lượng với nhau, thì Nash lại đề xuất
một cách tiếp cận khác theo hình thức thương lượng có một không
hai, hay còn gọi là giải pháp mặc cả Nash
. Dưới đây, tôi xin xem
xét sự phân nhánh của hai phương pháp trên.
Mắc kẹt trong tình huống hợp tác
