cuộc khởi nghĩa ở Trung Kỳ và Nam Kỳ, chức danh này của Lộc bị thay
bằng chức Tổng đốc danh dự Cái Bè (một huyện phía Tây tỉnh Tiền Giang).
Sĩ phu Nam Kỳ vô cùng bỉ báng tên này, dù y có công trong việc làm hệ
thống kênh đào ở Đồng Tháp Mười khiến việc giao thương nông sản hàng
hóa dễ dàng và tăng cường khả năng tiêu nước vào mùa lũ.
108. Chức quan đứng đầu bộ máy cai trị một quận ở Nam Kỳ thời Pháp
thuộc.
109. Nguyên văn ‘Phủ’, ‘Huyện’: cách gọi tắt các chức vụ này. Tri phủ
đứng đầu một phủ, Tri huyện đứng đầu một huyện.
110. Nguyên văn ‘Chevalier de la Légion d’honneur’: Bắc đẩu Bội tinh là
huân chương cao quý nhất của Pháp do Napoléon Bonaparte đặt ra, gồm
năm hạng: hạng nhất là Grand-croix de la Légion d’honneur (Đại Thập Tự),
hạng nhì là Grand officier de la Légion d’honneur (Đại sĩ quan), hạng ba là
Commandeur de la Légion d’honneur (Chỉ huy), hạng tư là Officier de la
Légion d’honneur (Sĩ quan), hạng năm là Chevalier de la Légion d’honneur
(Hiệp sĩ).
111. Nhân vật khổng lồ phàm ăn trong cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà
văn Pháp F. Rabelais (1494-1553).
112. Nguyên văn ‘reinette grise’: giống táo màu nâu nhạt, quả nhỏ, hương
vị thơm ngon nổi tiếng, có xuất xứ từ Anh, được trồng ở nhiều nước châu
Âu.
113. Đá ong.
114. Nguyên văn: ‘Les Moïs’ (nôm na là người Mọi, tức người Thượng):
chỉ những tộc dân sinh sống tại Miền Thượng, sau này cũng gọi là Cao
nguyên Trung Phần, hay Tây Nguyên, gồm những nhóm sắc tộc bản địa
như Ba Na, Jarai, Ê đê, Cơ Ho, Mạ, Xơ Đăng, Mơ Nông…
115. Trước đây từ Sài Gòn vào Chợ Lớn có hai đường bộ: Một là “route
haute” có nghĩa là “đường cao”, dân chúng gọi là đường trên, nay là Lý Tự
Trọng và Nguyễn Trãi. Hai là “route basse” có nghĩa là “đường thấp”, dân
chúng gọi là đường dưới, nay là đường Võ Văn Kiệt.
116. Nay là Xô viết Nghệ Tĩnh, Nguyễn Thị Minh Khai và Hùng Vương.