KÉO, BÚA, BAO - LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI TRONG CUỘC SỐNG THƯỜNG NGÀY - Trang 233

183. Tiếng Pháp những cây thuộc họ tre như trúc, tre, nứa, vầu... đều gọi
chung là bambou, nhưng theo truyền thống văn hóa phương Đông thì cây
trúc mới là biểu tượng của người quân tử; tuy vậy, do đoạn dưới có liên
quan với đoạn này lại đề cập đến cây tre theo cách gọi chung của người
Pháp nên chỗ này được để là tre.
184. Nguyên văn ‘Namty’: sông Nậm Thi hay sông Ngưu, Trung Hoa gọi là
sông Nam Khê, hợp lưu với sông Hồng tại Hà Khẩu, Lào Cai.
185. Nguyễn Thân (1840-?) là võ quan nhà Nguyễn, người gốc Quảng
Ngãi, con của Nguyễn Tấn, một võ quan thời Tự Đức. Sau này Nguyễn
Thân trở thành một tướng lĩnh quan trọng dưới triều Đồng Khánh, và là
cộng sự đắc lực của thực dân Pháp vào những năm cuối thế kỷ XIX tại Việt
Nam, nổi tiếng với công trạng đánh dẹp các cuộc nổi dậy sau 1885. Nguyễn
Thân bị các chí sĩ của ta thời đó, nhất là Phan Bội Châu, phê phán rất kịch
liệt vì tội đánh lại đồng chủng, đồng bào.
186. Cuộc tấn công của Tôn Thất Thuyết vào quân Pháp, được sử sách ghi
lại như sau: Đêm 22 rạng 23 tháng 5 âm lịch (tức ngày 4, 5 tháng 7 năm
1885), Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết, vì thấy người Pháp khinh
mạn vua mình như vậy, nên quyết định ra tay trước: đem quân tấn công trại
binh của Pháp ở đồn Mang Cá. Đến sáng thì quân Pháp phản công, quân
triều Nguyễn thua chạy, rời bỏ Kinh thành Huế. Tôn Thất Thuyết vào cung
cấp báo việc giao chiến trong đêm và mời vị Hoàng đế trẻ Hàm Nghi cùng
Tam cung lên đường.
187. Tức Lê Trung Đình (1863-1885), hiệu Long Cang, là một chí sĩ yêu
nước đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống Pháp ở Quảng Ngãi trong phong
trào Cần Vương.
188. Tức Nguyễn Tự Tân (1848-1885) là Phó quản lực lượng hương binh
trong phong trào Cần Vương tại Quảng Ngãi.
189. Mai Xuân Thưởng (1860-1887), lúc nhỏ tên là Phạm Văn Siêu, là sĩ
phu và là lãnh tụ phong trào kháng Pháp cuối thế kỷ XIX ở Bình Định.
190. Chức của Trần Bá Lộc trước khi được thăng lên Tổng đốc; nhờ đánh
dẹp các cuộc khởi nghĩa ở Nam Kỳ, Trần Bá Lộc được thăng các chức: Tri