Vị giám mục đáp rằng sẽ có rất ít hoặc không thể hy vọng về
một tương lai hòa bình và hợp tác trừ khi con người vận dụng những
nguyên tắc đó. Khán giả dỏng tai lên khi tôi nói rằng tôi tôn trọng
câu trả lời của ông, nhưng vẫn còn đó ít nhất hai câu trả lời khác – từ
lịch sử và khoa học. Câu trả lời từ lịch sử là quyền lực vững mạnh, lực
lượng áp đảo và các chiến lược chia để trị có thể tạo ra những xã hội
tương đối ổn định và tồn tại rất lâu, tuy rằng ta sẽ phải từ bỏ tự
do cá nhân. Câu trả lời từ khoa học lý thuyết trò chơi là đôi khi ta
vẫn có thể lập ra những chiến lược hợp tác không phụ thuộc vào bất
kỳ biện pháp nào kể trên.
Tôi nói tiếp: “Còn một đáp án nữa. Chúng ta có thể ngồi đợi sự
tiến hóa tự làm việc đó. Nó đã giải quyết vấn đề cho các loài như
kiến, ong và ong bắp cày bằng cách lập trình tính di truyền để
chúng hợp tác, nhưng tính cá thể của chúng lại bị tổn hại. Có thể cuối
cùng cuộc chạy đua của loài người cũng sẽ phát triển được một loại
gien hợp tác và điều đó sẽ giải quyết được vấn đề”.
Tôi đoán vị giám mục biết tỏng rằng tôi đang trêu ông ta, vì
khuôn mặt ông cười toe toét. Cả hai chúng tôi đều biết rằng thật
lố bịch khi ngồi trông chờ tự nhiên giúp giải quyết các vấn đề
hợp tác của con người. Các giải pháp của tự nhiên thường rất quyết
liệt, bao gồm những thay đổi to lớn và thậm chí cả sự tuyệt chủng
hoàn toàn. Nhưng sự tiến hóa (hay “cội nguồn thiêng liêng”, tùy
theo quan điểm của bạn) lại trao cho chúng ta khả năng suy nghĩ về
các vấn đề. Vậy có cách nào đó để chúng ta suy nghĩ về vấn đề
này hay không?
Nhà cầm quyền nhân từ
Có một câu trả lời dành cho vấn đề hợp tác từ lâu đã được các
nhà triết học đề xuất, chí ít là từ khi Plato dựa vào quyền thế
bên ngoài để mang lại sự công bằng. Câu trả lời cụ thể của Plato có lẽ
