hành vi của cá nhân mình là ích kỷ, nhưng trên thực tế mỗi người
trong chúng ta đều cố chiếm nhiều hơn phần mình đáng được
hưởng một chút – đây chính là điểm cốt yếu trong Bi kịch của cái
chung.
Những kẻ gửi thư rác thuộc hàng những tên tội phạm tồi tệ nhất,
bởi họ làm tốn thời gian của rất nhiều người chỉ để theo đuổi một
lợi ích vị kỷ là bán thêm chút hàng hóa. Mỗi sáng khi mở e-mail, tôi
đều thấy hai, ba chục tin nhắn rác chất đầy hộp thư đến. Tôi
xóa hầu hết chúng trong tâm trạng bực dọc, nhưng có một tin
khiến tôi bật cười. Nó đích thị là một tin nhắn rác có lẽ được gửi cho
cả triệu người, nhưng lại chào mời một chương trình lọc thư rác rẻ
tiền!
Các cơn bão Internet và tin nhắn rác chỉ là chuyện nhỏ nếu đặt
cạnh tình trạng cạn kiệt tài nguyên, ấm lên toàn cầu, chủ nghĩa
khủng bố và chiến tranh; nhưng tất cả đều bắt nguồn từ một
trò bóng bàn logic dây dưa – tức sự lưỡng lự giữa việc hợp tác với
người khác hay tự làm theo ý mình và mặc kệ họ.
Kẻ ngồi không hưởng lợi
Giống với người họ hàng gần của nó là Bi kịch của cái chung, Kẻ
ngồi không hưởng lợi là phiên bản áp dụng cho nhiều người của
Thế lưỡng nan của người tù. Một số ví dụ phổ biến gồm có: để
mặc cho người khác dọn dẹp trong khu vực sinh hoạt chung chứ
không chịu góp sức; lựa chọn giữa việc ngồi yên một chỗ hay đứng
lên để nhìn rõ hơn (và cản trở tầm nhìn của người khác) trong một
sự kiện thể thao hay một buổi hòa nhạc ngoài trời; từ chối tham gia
công đoàn thương mại nhưng vẫn chấp nhận những lợi ích mà công
đoàn giành được khi thương lượng với chủ sở hữu lao động; lừa đảo
tín dụng (vì tổn thất của nhà cung cấp được chuyển sang cho những
người tiêu dùng trung thực bằng việc nâng giá); trộm cắp và thậm
