Thế lưỡng nan của người tình nguyện bao quát tất cả những tình
huống nhóm trong đó người hành động trước có nguy cơ thất bại
trong khi những người khác được lợi – nhưng nếu không có ai chịu
hành động trước thì tổn thất mà mọi người cùng chịu có thể rất
thảm khốc. Một số ví dụ phổ biến thường được các lý thuyết gia
trò chơi đưa ra bao gồm: lựa chọn ai nên nhảy ra khỏi chiếc xuồng
cứu hộ để thuyền không bị đắm; quyết định xem ai sẽ khai nhận
mình là thủ phạm trong một nhóm phạm tội để cả nhóm không bị
trừng phạt; cũng như việc Yossarian từ chối thực hiện sứ mệnh bay
tự sát trong cuốn sách Catch-22 của Joseph Heller. Cuốn sách đó
có một đoạn thoại như sau: “Chuyện gì sẽ xảy ra nếu tất cả mọi
người cùng nghĩ như thế?”, “Thì chắc chắn tôi sẽ là thằng ngốc
nếu nghĩ khác đi, phải không nào?”.
Những người thổ dân da đỏ thuộc bộ tộc Yagán ở quần đảo Tierra
del Fuego có một từ tuyệt vời để chỉ hiện tượng này:
mamihlapinatapai, nghĩa là “hai người nhìn nhau, hy vọng rằng
người kia sẽ chủ động làm điều mà cả hai đều mong muốn nhưng
không ai muốn tự làm”. Trong sách Kỷ lục Guinness năm 1993, từ
này được mô tả là “súc tích nhất” trong mọi ngôn ngữ. Nó bao hàm
rất nhiều tình huống, từ việc anh chị em trong nhà lựa chọn xem
ai sẽ là người rửa bát hay đổ rác, cho đến đàn linh dương đầu bò di
cư băng qua những con sông đầy cá sấu.
Các lý thuyết gia trò chơi xem Thế lưỡng nan của người tình
nguyện là phiên bản dành cho nhiều người (hoặc cho một đàn linh
dương đầu bò) của Thế lưỡng nan của người tù, với rất nhiều
điểm cân bằng Nash đi cùng (Ô 3.4). Tôi đã gặp trường hợp tương tự
ở
Úc khi đám cây bụi bốc cháy đột ngột ở thung lũng phía dưới nhà
tôi. Đám cháy lan rất nhanh, và tôi chỉ chực chạy ra khỏi nhà, lấy
vòi phun nước vào nhà mình và không quên hy vọng rằng một trong
những người hàng xóm của tôi sẽ kịp lấy điện thoại gọi cho sở cứu
