ta đang mang thực phẩm viện trợ đến trong một chiếc xe tải. Liệu
bạn có tình nguyện đứng yên một chỗ để đợi được phát thực phẩm
một cách trật tự và công bằng không, hay bạn sẽ cố lấy càng
nhiều càng tốt, bỏ qua mọi sự công bằng vì gia đình bạn đang đói
rã? Đó là vấn đề trong đời thực của mamihlapinatapai.
Nhưng may mắn là những tình huống cần đến lòng dũng cảm
của bậc anh hùng hay đòi hỏi sự hy sinh đặc biệt thường rất hiếm.
Chúng ta phải làm gì khi lựa chọn người tình nguyện trong những
tình huống nhẹ nhàng hơn? Vấn đề nằm ở việc lựa chọn giữa hai
hoặc nhiều hơn hai điểm cân bằng Nash, trong đó mỗi điểm đều
có một bên thua cuộc trong khi những người khác được lợi. Lý thuyết
gia trò chơi William Poundstone đã công bố một thí nghiệm cho
thấy rất khó tìm ra một giải pháp tối ưu, đồng thời chứng tỏ lòng
tham của con người. Thí nghiệm này do tạp chí Science 84 thực hiện:
họ đăng tải một bài viết về sự hợp tác, kèm theo đó là lời kêu gọi
độc giả gửi thư yêu cầu nhận 20 đô-la hoặc 100 đô-la. Họ hứa hẹn sẽ
đưa mọi người đúng số tiền họ yêu cầu, với một điều kiện là
không có quá 20% lời yêu cầu đòi nhận 100 đô-la, nếu không sẽ
chẳng ai nhận được gì cả. Xét cho cùng, các biên tập viên của tờ tạp
chí cũng sợ phải chi tiền thật, nhưng dẫu sao họ vẫn an toàn, vì có tới
35% người yêu cầu 100 đô-la với hy vọng sẽ có đủ số độc giả tình
nguyện xin 20 đô-la.
Trong trường hợp này, những người tham gia phải đoán xem người
khác sẽ làm gì. Nếu có chút dấu hiệu nào khiến tất cả biết rằng
một điểm cân bằng Nash sẽ có lợi hơn cho những người khác, thì
điểm cân bằng này sẽ được gọi là một điểm Schelling. Người khai
sinh ra nó, nhà kinh tế học nhận giải Nobel, Thomas Schelling, đã
miêu tả nó là “trọng tâm cho dự đoán của mỗi người về điều mà
người khác nghĩ rằng anh ta sẽ nghĩ mình được dự kiến sẽ làm
thế”. Dấu hiệu chỉ ra điểm Schelling có hình thức những thông lệ xã
