- Tôi cũng không. Chẳng qua tôi muốn chứng minh cho cậu thấy là thời
gian chẳng có ý nghĩa gì khi nó đã trở thành quá khứ. Đối với điều đó, có
thể vui mừng, sợ hãi, hay không có phản ứng gì cả. Năm 1917 ở Moskva,
tôi mất hút bóng trung úy Belski ở trung đoàn Vệ quân Neobrazhensk.
Chúng tôi vốn là bạn thân. Anh ta đã về phương Bắc qua Phần Lan. Tôi thì
đi qua Mãn Châu và Nhật Bản. Tám năm sau, khi chúng tôi gặp lại nhau ở
đây, tôi có cảm giác là hai chúng tôi gặp nhau lần cuối vào năm 1919 ở
Kharbin. Anh ta thì tin chắc là đã trông thấy tôi lần cuối ở Helsinki năm
1921. Chỉ chênh nhau có hai năm và mấy ngàn cây số.
Morozov rót đầy hai cốc.
- Dù sao thì họ cũng đã nhận ra cậu. Như thế cũng đã gây được cho cậu
cái cảm giác là đã về nhà.
Ravic uống. Cốc rượu vang nhẹ và mát.
- Trong khi đợi ngày trở về đây, tôi ở sát biên giới. Ngay bên cạnh Basel.
Một bên đường thuộc về Thụy Sĩ, bên kia thuộc về đất Đức. Tôi đứng bên
phía Thụy Sĩ ăn anh đào. Tôi có thể nhổ hột sang Đức.
- Lúc ấy cậu có cảm giác như đang ở gần nhà không?
- Trái lại, tôi chưa bao giờ cảm thấy mình xa nhà đến thế.
Morozov mỉm cười.
- Tôi hiểu điều đó. Cậu gặp khó khăn gì không?
- Cũng gần gần như mọi khi. Có điều là bây giờ khó hơn trước, thế thôi.
Các biên giới được giám sát chặt chẽ hơn. Tôi bị bắt một lần ở Thụy Sĩ,
một lần ở Pháp.
- Tại sao cậu chẳng bắn tin gì về cả?
