NQS
Khảo Luận Về Ông Phan Thanh Giản
Chương 20
Qua bản phúc trình của Bonard có thể rút ra những nhận xét như sau:
* 1-/ Bonard là một tướng lãnh gan dạ, và mưu lược:
- Ông ta đích thân mình mạo hiểm đi vào tận lòng địch để trao và nhận bản
hiệp ước phê chuẩn.
- Ông ta biết lợi dụng việc rút lui của đoàn thuyền chiến Pháp trên đường
trở về căn cứ ở vùng biển Trung Quốc để phô trương thanh thế
"combinaison qui a présenté l avantage de faire voir au gouvernement
annamite une force respectable prête à agir."(một sự phối trí rất thuận lợi để
biểu dương lực lượng với chính quyền An Nam, một lực lượng đáng kể sẵn
sàng hành động.): chiến hạm Sémiramis với đoàn khinh binh của đề đốc
Jaurès thả neo trên vụng biển Đà Nẵng vào ngày 5 tháng 4 d.l năm 1862.
Ngoài ra còn có chiến hạm Européen trên đường chuyên chở đoàn quân
tăng viện của Y Pha Nho trở về căn cứ Phi Luật Tân và hành trình của
chiến hạm nầy nhất định là có ghé ngang vụng Đà Nẵng để yểm trợ thanh
thế cho hộ tống hạm la Circé chuyên chở sứ thần đại diện nữ hoàng Y Pha
Nho trong công tác trao đổi hiệp ước phê chuẩn cùng một lúc với Bonard.
Hai chiến hạm Cosmao và la Grenada cũng có mặt, tất cả tạo thành một bối
cảnh chuẩn bị chiến tranh, sẵn sàng đổ bộ lên bờ khi cần.
-Lực lượng quân binh hộ tống cho 2 phái đoàn Pháp-Y Pha Nho từ Đà
Nẵng tới hoàng thành Hué chỉ có 80 người (40 người cho mỗi phái đoàn)
được tuyển lựa từ các hàng quân binh chủng ưu tú thiện chiến của liên quân
xâm lược Pháp-Y Pha Nho ở Nam Kỳ. Đi sâu vào lòng đất đầy bất trắc
hiểm nguy của địch mà chỉ mang theo có bấy nhiêu quân binh, phải chăng
Bonard bất cẩn hay chỉ vì quá xem thường đánh giá quá thấp quân binh của
triều đình nhà Nguyễn ở Huế? Dù rằng Bonard là một kẻ cao ngạo nhưng
ông ta không phải là một kẻ bất cẩn đến mức không nhìn thấy trước được
những nguy cơ khi đem thân vào chốn quân binh muôn trùng của địch quân
bởi thế cho nên mới có cả một hạm đội hùng hậu chuyên chở một đoàn
