NQS
Khảo Luận Về Ông Phan Thanh Giản
Chương 3
Sau khi tái chiếm các vùng đất ở Nam Kỳ vào những năm cuối thế kỷ 17,
Nguyễn vương Phúc Ánh liền cho lập ngay những làng mạc mới. Tất cả
hạng dân, binh và nhất là người dân nghèo đều phải cày cấy, làm ruộng.
Nhiều dân ở các vùng khác nhau được chiêu mộ để đi khẩn hoang lập ấp
gọi là điền tốt đặt dưới quyền điều khiển của một viên quan triều đình gọi
là Điền tuấn quan. Những điền tốt đi khai hoang được nhà nước cấp cho
trâu bò, nông cụ nhưng phí tổn cho việc cung cấp nầy phải được trả lại cho
chính quyền bằng cách nộp một số hoa màu, gạo thóc vào những mùa gặt
hái. Ở những chốn rừng sâu, những người đi khai hoang được tổ chức
thành những trại nông nghiệp gọi là đồn điền trong đó có những nhóm gọi
là toán hoặc đội đồn điền. Người nào có công tuyển mộ được nhiều điền tốt
từ 5 người trở lên thì được cho giữ chức cai trại, được miễn thuế thân và
khỏi phải làm việc nặng lao nhọc.
Như vậy, làng là một tổ chức cộng đồng thực sự, là kiểu mẫu của một đại
gia đình nới rộng mà quyền lực của giới hữu trách trong làng cũng tương
tựa như quyền lực của người cha trong từng gia đình riêng rẽ.
Trong thực tế, định chế tổ chức gia đình Việt Nam từ lâu đời đã rập khuôn
theo lối tổ chức của người Trung Quốc và vẫn không thay đổi cho tới khi
có sự xuất hiện của người Âu Châu. Khuôn mẫu gia đình nầy tương tựa
như khuôn mẫu đại gia đình thời cổ của người La Mã. Đại gia đình rất đông
đúc trong đó người cha có một quyền uy rộng lớn nếu không nói là áp đảo
"ăn hiếp" tất cả mọi thành viên trong nhà, bao lâu người cha còn sống thì
kẻ dưới dù thuộc hàng con, hàng cháu đều phải phục tùng nhất là khi người
cha nầy là đích tôn, trưởng tộc.
Trước thời đại Gia Long, quyền gia trưởng của người cha là tuyệt đối, toàn
quyền quản lý tài sản của gia đình mình, vợ và con phải đóng góp thêm cho
tài sản của gia đình, phần đóng góp của họ không được cất riêng. Có rất
nhiều trường hợp người cha đã xử dụng quyền gia trưởng của mình để bán
