thế một lần thứ nhì và rồi thì dân cư khắp nơi trên cái xứ sở tươi tốt phì
nhiêu nầy sẽ trở thành hoang vắng ngay trước trước khi bước chân chúng ta
đặt tới. Một lần bất tín thì không bao giờ có thể tạo lại được niềm tin, và tới
chừng đó cho dù chúng ta có thành thật cách mấy đi chăng nữa thì thì lời
nói của chúng ta vẫn bị nghi ngờ: những lời nói không còn có thể thuyết
phục được ai.
Cũng vậy, nhờ vào một sự cảm nhận may mắn và phong phú, sau khi chúng
ta đã đã chiếm được một vị thế kính phục trên lục địa Á Châu, sau khi
chúng ta đã có một lúc thấy được một tương lai tươi đẹp do chính sách
thuộc địa tạo ra cho chúng ta cùng với một đế quốc mới ở Đông Ấn phát
sinh dưới bóng quân kỳ của chúng ta thì nay chỉ vì một giờ mất kiên nhẫn,
vì một sự khủng hoảng nhất thời, chúng ta lại sắp phải hy sinh tất cả, phải
tự ý rút lui từ bỏ mà không hy vọng gì quay trở lại để nhìn thấy ảnh hưởng
và nền thương mại của nước Pháp trong vùng biển Trung Quốc được vung
trồng từ những vùng đất nghèo mạc khô đét cổ xưa.
Nếu cho rằng đừng hy vọng gì chính phủ khi hiểu rõ tình thế sẽ trở về giải
pháp đã được quyết định (hòa ước 1862) thì đây là một ý tưởng rất nản
lòng. Tuy nhiên, chính phủ phải hành động một cách khẩn cấp để sự tai hại
do chính phủ tạo ra không trở thành nghiêm trọng hơn. Cứ mỗi tháng trôi
qua trong tình trạng vô định thì tương đương với một năm mất mát cho
chính sách thuộc địa. Các ngành kinh doanh dự trù đã được giao trả lại, các
thử nghiệm nông nghiệp đã bị đình trệ, cư dân quá lo âu rời xa chúng ta.
Vậy thì hãy đưa ra một sự cải chính vang dội để làm yên lòng quần chúng,
để tạo ra một xung lực mới cho nền móng vừa mới chớm nở và hãy để cho
mọi phạm vi nào cho nền móng vừa mới chớm nở và hãy để cho mọi phạm
vi nào có tích cách quyết định được cứu xét kỹ lưỡng khiến cho họ có thể
an tâm.
Sài Gòn, ngày 19 tháng 4 năm 1864
Câu hỏi đặt ra là F.Garnier có hay không có tạo ảnh hưởng lên quyết
định của chính phủ Pháp về những đường lối chính sách mà họ áp đặt trên
các vùng lãnh thổ do đoàn quân xâm lược của họ chiếm đóng ở Nam Kỳ?
